Opgedragen aan de Schelde-arbeiders, die zo'n belangrijk deel van de Vlissingse bevolking uitmaken Donderdag 24 mei 1928. De fabrieksfIuit van 'de Schelde' heeft het eind van de werkdag geblazen, een ogenblik schor en hees, daarna vol en krachtig; over heel Vlissingen en half het eiland Walcheren draagt zijn stem. Een minuut later komen de eerste arbeiders door de poort: man nen met openhangende jasjes, mannen met pijp en pet, een thermosfles op zak of de vingers gehaakt om het oor van een blauw email drinkenskruikje. De stroom rijst al meer en meer. Tweeduizend arbeiders verlaten langs ver schillende portiersloges de werf en keren te voet, op de fiets of met de werkmanstram naar huis. Het is donderdag voor Pinksteren, morgen avond gaat de bedrijfsvakantie in. Vijf vrije dagen in het vooruitzicht, vijf, om te knutteren in je volkstuintje en te knutselen in de schuur achter het huis, een dag naar het strand te gaan met heel het gezin, zorgeloos een pilsje te drinken nou ja zorgeloos, zo florissant staat het er allemaal niet voor! De directie van de scheepswerf 'de Schelde' betaalt haar personeel over christelijke feestda gen en vakantiedagen maar een half loon uit. Daar is al veel over te doen geweest, zonder dat het tot verandering heeft geleid. Onlangs hebben de vakbonden opnieuw hun ongenoegen kenbaar gemaakt aangaande de schamele vakantierege ling en andere arbeidsvoorwaarden, die naar hun mening dringend verbetering behoeven. Ze heb ben niets bereikt. Officieel bestaat de directie uit twee personen: mr. Jan Smit Azn en ir. H. C. Wesseling. Maar vraag je geboren Vlissingers wie op 'de Schelde' de lakens uitdeelt, dan zeggen ze: „De'n ouwen Arie natuurlijk". Arie Smit Sr. uit Slikkerveer kocht in 1875 van de staat der Nederlanden de honderd zeventig jaar oude marinewerf te Vlis singen en exploiteerde die sindsdien als NV Koninklijke Maatschappij 'de Schelde'. Thans, 1928, is Arie Smit een hoogbejaarde man, ere voorzitter van de raad der commissarissen van het bedrijf maar achter de schermen doet hij zich nog gelden. Vol loon op feest- en vakantie dagen? Dat is mooi weer spelen van de baas zijn geld, dat gaat niet aan! En optrekken van de lonen tot het Rotterdamse peil? Dat is onmoge lijk aan de periferie van Nederland, aldus de ouwe Arie, door de mond van mr. Jan, zijn zoon. De bonden hebben nu met staking gedreigd het standpunt van de directie is er niet door gewijzigd. Vergeefs heeft de rijksbemiddelaar prof. mr. P. J. M. Aalberse getracht de partijen nader tot elkaar te brengen. Vanmiddag is er nog een bespreking geweest tussen de heren op het kantoor en de perso neelskern, vruchteloos. En nu is het dan zo ver: de organisaties hebben staking geproclameerd. Morgen, vrijdag 25 mei, is de laatste werkdag voor de vakantie, maar de presentiepenningen zullen onaangeroerd op de rekken blijven han gen. Morgen begint de strijd. Staking op de scheepswerf 'de Schelde', het eerste belangrijke conflict tussen kapitaal en arbeid in Zeeland. In 1928 ligt Zeeland nog terzij van de roerige, rumoerige wereld. Op het platteland leven de mensen in een eilandelijke sfeer, zij schreeuwen niet om hun rechten, beschouwen eer het vermo gen te kunnen berusten als een kostbaar goed. Zij tonen ook geen haast of ongeduld, de tijd zal 't leren. Het levensritme wordt bepaald door eb en vloed, door zonsop- en zonsondergang, door veerboten die keren naar en van de wal. De belangstelling gaat uit naar de stand der gewas sen, naar de opbrengst van een boedelveiling, naar de resultaten van de premiekeuringen. In 1928 wordt de Thoolse brug voor het verkeer opengesteld, maar Tholen blijft naar zijn aard een eiland, nog decennia lang. Op alle dorpen in Zeeland wordt in 1928 geestdriftig gecollecteerd om de koningin-moeder een huldeblijk aan te bieden de Zeeuwse dagbladen maken getrou welijk melding van alle opbrengsten. In 1928 opereert te Goes, dat een stad is, op marktdagen 78

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1972 | | pagina 42