Onderaan tenslotte komt een denkbeeldige stad aan zee voor, met bedrijvigheid van kooplieden, ongetwijfeld als symbool voor de handel. Steden, dorpen, huizen De volgorde van de gravures in het boek is aldus: eerst komen de stemhebbende steden, zes in getal: Middelburg, Zierikzee, Goes, Tholen, Vlissingen en Veere, gevolgd door de kleine steden, ook we! smalsteden genoemd. Ook bij de smalsteden is naar een volgorde in belangrijk heid gestreefd. Arnemuiden en Brouwershaven hadden in de 17e eeuw een niet onbelangrijke handel en visserij. Duidelijk zien we op de prent van Brouwershaven de masten van de haringbui zen boven de daken uitsteken. Al hadden Dom burg en Westkapelle reeds vroeg in 1223 stadsrechten gekregen, in de gouden eeuw onder scheidden zij zich nauwelijks van de andere dorpen op Walcheren. Tenslotte Sint-Maartens dijk, met het kasteel van de Oranjes. Dit laatste gaf aan het stadje nog een enigszins "vorstelijk aureool", dat thans nog in het voormalige ge meentehuis van Sint-Maartensdijk is terug te vinden in de vorm van de portretten van de Van Borsele's en hun opvolgers. Vanaf prent 17 is de volgorde willekeurig, met Haamstede te beginnen en met Ter Hooge te eindigen. Haamstede wordt een baanderheerlijk- heid genoemd en dit zal wel de reden van het primaat zijn. Na Haamstede volgt Kruiningen, met het grote kasteel; een ridderfiguur met een valk op de voorgrond. Waarom dan Rammekens, de in 1548 opgerichte versterking, volgt is niet duidelijk. Bruinisse wordt niet met ambachtsheerlijkheid aangeduid, hoewel het dat ongetwijfeld was. Het zal onder de categorie dorp vallen. De ambachts heerlijkheden die dan volgen, en als zodanig genoemd, zijn Aagtekerke, Elfsdijk en Baarland. Bij de twee laatstgenoemde wordt 't Huys" er aan toegevoegd. Dan volgen de huizen Waterloos- werve, Zwanenburg, Kranestein, Steenhoven, Maalstede met Kapelle en Bruëlis met Kapelle. Als dorpen worden verder genoemd: Biezelinge, 's-Gravenpolder en Renesse (met Moermond). Tenslotte komen nog aan de beurt: 't Huys Lammerenburg, Bommenede, Rustenburg en het huis en ridderlijke hofstede, de enige als zodanig vermeld, Ter Hooge. Visscher en Roman De prenten zijn bijeengebracht door de uitge ver en plaatsnijder Nicolaus Visscher 2) (1618- 1679). Deze zette het bedrijf van zijn vader en grootvader onder het uithangbord 'In de Vis scher' in de Amsterdamse Kalverstraaf voort. Naast portretten en reproducties - van Goltzi- us, Londerzeel en Rubens o.a. werden een groot aantal stadsgezichten en kaarten uitgege ven. Daar zowel grootvader, vader en zoon als tekenaar en graveur bekend zijn, is hun aandeel in de vervaardiging van de door hen uitgegeven prenten moeilijk aan te tonen, omdat op de 205

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1972 | | pagina 13