pieter lodewijk tak
30
Het gymnasiumgezelschap „Nihil Sine Labore'
in 1865. Staande tweede van links Piet Tak.
maar aanspraak heeft op ruimte voor
ontwikkeling van zijn geestelijk kiemen
(als ik dat zeggen mag), aanvaardt
het socialisme den strijd niet tegen
de materie, maar tegen hare macht
over de menschelijke samenleving."
Intussen was het debat geheel langs
Bauer heengegaan.
Wie was deze man, die in 1896 zo
duidelijk voor het socialisme heeft
gekozen, maar in 1899 pas tot de SDAP
zou toetreden? Mag men het antwoord
verwachten in de kort geleden ver
schenen biografie van dr. G. W. B.
Borrie: Pieter Lodewijk Tak; journa
list en politicus", verschenen in So
ciaal-Historische Studiën, uitgegeven
door het Internationaal Instituut voor
sociale geschiedenis? De schrijver is
vijf jaar geleden gepromoveerd op een
proefschrift over Wibaut, de in Vlissin-
gen geboren vriend van Tak. Het werk
over Tak is verdeeld in een zestal
hoofdstukken waarvan vier vooral de
journalist en politikus betreffen. Het
eerste hoofdstuk beschrijft zijn Mid
delburgse achtergrond, het laatste het
onverwachte einde.
Pieter Lodewijk Tak is geboren in de
Zeeuwse hoofdstad in het jaar van be
roerten 1848, het jaar ook van het
communistisch manifest, en wel op
24 september. De naam Tak zal in
de vorige eeuw in Middelburg verbon
den worden aan het beheren van ver
mogens (rentmeesters) en geldhandel
(bankiers). Als Pieter later financieel
onafhankelijk mag heten, komt dit voor
al door het vermogen van moeders
kant. Zijn moeder, Maria Catharina
Sara Benteijn, was de dochter van
een welgesteld notaris in IJzendijke.
Vader en moeder Tak konden zich in
de Middelburgse samenleving met haar
strenge afscheiding der standen niet
tot de upper class rekenen. Wel kon
den zij hun kinderen er werden
in het huis Bogardstraat 19 tien kin
deren geboren het onderwijs geven
die hen een goede intree in de maat
schappij verschafte. De tegenstellingen
in het Middelburg van het derde kwart
der vorige eeuw waren bijzonder
groot. Het werk van de geneesheer
Coronel Middelburg voorheen en
thans", van 1859, toont op navrante
