DE LANDBOUW IN HET LANDSCHAP D. H. Franssens
Change, of course, is just another name for
history". 1<
De hierboven aangehaalde woorden
van Donald Tyerman, oud-hoofdredac-
teur van de Engelse „Economist" 1),
zouden kunnen dienen als motto voor
elk artikel over dit onderwerp. Maar
op de situatie in Zeeland zijn ze wel
heel in het bijzonder van toepassing:
Er is nauwelijks een gebied in de we
reld, waar het landschap aan zulke in
grijpende veranderingen onderhevig is
geweest. Zelfs de contouren van Zee
land werden in de loop van de geschie
denis onophoudelijk en vaak drastisch
gewijzigd. Aan de ene kant werden gro
te gebieden, soms met welvarende dor
pen en zelfs steden, voor altijd door
de zee weggevaagd. Aan de andere
kant werden steeds weer nieuwe en
rijke gebieden op de zee teruggewon
nen. Het resultaat was een zo veranderd
kaartbeeld, dat een vreemdeling nau
welijks in staat lijkt in het nieuwe het
oude te herkennen.
Dit alles was zeker niet uitsluitend het
gevolg van natuurkrachten. Ook de
mens speelde er een grote rol bij.
De ontwikkelingsgang van het Zeeuw
se landschap is dan ook een afspiege
ling van dat maatschappelijke ontwik
kelingsproces, dat wij geschiedenis
plegen te noemen. In Zeeland brachten
oorlog en andere vormen van maat
schappelijke waarde niet alleen geweld,
plundering en epidemieën, maar ook
watersnood en als er niet snel kon
worden opgetreden vernietiging
door het water van gehele landstreken.
Men kan zich zelfs afvragen of niet
ook de februariramp van 1953 zo met
de geschiedenis samenhangt. Insiders
wisten, dat het kon gebeuren, maar
de oorlog en de daarop volgende her
stelperiode lieten geen ruimte voor de
geweldige nationale krachtsinspan
ning, die een algemene verbetering va:
de toestand onder de toen heersend:
omstandigheden zou hebben betekend
De gevolgen waren rampzalig. Maa
en dat was een geluk bij een ongelul
de ramp had plaats gedurende ee;
soort historische kentering. Het herste
was net voltooid en Nederland en de
westelijke wereld bevonden zich aai
het begin van een periode van doo
niemand vermoede economische bloe
en welvaart. De rampspoed van he
zuidwesten inspireerde ons volk tot ee:
groots project en de economische ont
wikkeling maakte het mogelijk om he
zonder overmatige offers uit te voeren
Het Deltaplan kwam tot stand en da
plan beloofde niet alleen herstel, maa
ook een veel grotere veiligheid.
Maar de geschiedenis gaat snel. De
nieuwe welvaart deed velen het gevaa
van het water vergeten, terwijl nieuwe
