't zelve anders
24
Gezicht in de Dorpsstraat te Driewegen op Zuid-
Beveland vanuit het westen. Potloodtekening ge
wassen in Oostindische inkt door Jan Bulthuis
Deze tekenaar werkte in Zeeland in 1 791 en 1 792
Bulthuis tekende wat hij zag: een weinig druk
dorpsleven. Op de achtergrond een bomenpartij
en daarachter het vrije veld.
Collectie Zelandia lllustrata II, nr. 1379
gesloopt. De atlas wordt aan het
Zeeuwsch Genootschap te koop aange
boden. „Ondanks den ook toen ongun-
stigen toestand der geldmiddelen, werd
de voor den aankoop benoodigde som
van slechts twaalf honderd gulden door
een rentelooze leening, in ob/igatiën van
vijftig gulden verdeeld, spoedig gevonden
en kwam het Genootschap in het bezit
van een even kostbare als rijk voorziene
verzameling van ongeveer3000 kaarten,
tekeningen en prenten betreffende
Zeeland".
Toen Unger dit in 1919 schreef was de
verzameling uitgedijd tot bijna 6000
stuks. Lantsheer en Nagtglas, twee zeer
werkzame leden van het Genootschap,
hebben kort na de aankoop de collectie
beschreven, die mede door haar uit
voerigheid een belangrijke bron is ge
worden voor hen die wat over de ge
schiedenis van Zeeland wilden en willen
weten. Unger heeft de zaak weten
schappelijk aangepakt en vond in zijn
vrije tijd gelegenheid in vier delen de
verzameling te beschrijven: in 1 931 ver
scheen het eerste deel, gedrukte kaarten
en plattegronden, in 1940 het tweede,
topografische prenten en tekeningen,
in 1950: historie en leven, in 1957:
portretten en personalia. In 1919 zal
Unger de uitvoerigheid gispen waarmee
vooral Nagtglas de collectie had be
schreven. „Autodidact a/s hij (Nagtglas)
was, bleef ook hij niet gespaard voor deze
Heden kenmerkende eigenschap al hun
vondsten even belangrijk en vermelds-
waard te vinden.
Terug naar Verheye van Citters. Zijn
zucht tot verzamelen heeft een groot
aantal tekeningen en gravures opgele
verd die ons een uitstekend gezicht
geven op het Zeeland in de 18e eeuw.
We ontmoeten werk van de tekenaars
en schilders Jan Arends (1738-1805),
Jan Bulthuis (1759-1801), Cornelis
Pronk (1691-1759), Johannes Huber-
tus Reygers (1 767-1 849), gemakshalve
tot de 18e eeuw gerekend, Hendricus
Spilman (1 721 -1 784) en niet te verge
ten Aart Schouman (1710-1792), aan
wie Bol in 1960 te Dordrecht een her
denkingstentoonstelling heeft gewijd.
De ijver waarmee Bol steeds weer de
mindere goden voor het voetlicht heeft
gehaald kan niet genoeg geprezen wor
den. Van Schouman zegt hij dat diens
topografisch werk meestal nog andere
dan louter documentaire kwaliteiten
heeft. De arbeid die toen bedreven werd,
zoals Schouman die laat zien, lijkt een
heilzaam deelhebben aan de genietin
gen van het buitenleven. De ruïnes die
Driewegen gegraveerd naar de tekening van Bult
huis. De gravures zijn opgenomen in Vaderlandsche
Gezichten en in Bachiene: Vaderlandsche Geografie
(1791). Op de gravure is de Dorpsstraat „gevuld",
wat enigszins onecht aandoet. De afdrukken van
het werk van deze graveur komen veel grover
over dan die van Spilman.
Collectie Zelandia lllustrata II, nr. 1380
