't zelve anders
29
De Noordpoort is één van de acht poorten van
Middelburg. Deze werd door Schouman in 1750
in beeld gebracht. Tekening gewassen in Oost-
indische inkt. De steden liggen intra muroa, achter
de wallen als beschermd domein, in tegenstelling
tot de dorpen die open liggen en één zijn met het
landschap.
Collectie Zelandia lllustrata II, nr. 343
en het volle, rijke leven te Driewegen.
Gezichten op het Zeeland van de acht
tiende eeuw. De dorpen in een met het
landschap; verder een verstild gezicht
op het Sloe, waarvan de reproductie
slechts een flauwe afschaduwing geeft
van de prachtige aquarel van Arends.
De steden liggen intra muros, achter de
wallen als beschermd domein. Het is
niet te bont gesproken als wij beweren
dat het achttiende-eeuws accent in
Zeeland doorloopt tot de tweede we
reldoorlog. De Zelandia lllustrata is er
om dit te bewijzen. Wij zouden nog
terugkomen op deze collectie waarvoor
Unger de belangstelling opwekt. De
waarde er van is thans nauwelijks meer
te schatten, cultureel noch financieel.
Wij hebben het artistieke element nau
welijks genoemd omdat wij ons ter zake
niet competent achten. Wij kunnen het
materiaal uit de atlas gedeeltelijk ten
toon stellen of voor een deel met repro
ducties werken, en dat moet zeker bij
de aquarellen van Arends die geen
licht verdragen. Een reproductie even
wel laat het origineel niet voldoende
recht wedervaren. Wanneer wij de ori
ginele Tegenwoordige Staat naast de
recente herdrukken leggen dan is het
vooral bij de gravures maar behelpen.
Het dilemma: Een zeer waardevol bezit
in goede stalen kasten alleen voor
fijnproevers en wetenschapsmensen?
Verheye van Citters heeft voor zich zelf
verzameld en wij kunnen ons voorstellen
hoe hij met blijdschap een nieuwe
aanwinst bekeek en nog eens bekeek.
Hoe hij om zijn verzameling te comple
teren, aan een man als Snijders op
drachten gaf om bepaalde oudheden te
tekenen, maar ook hoe hij hem na drie
jaar, in 1785, zijn congé gaf omdat
hij ver beneden de maat werkte. Unger
Een zeer fraaie aquarel van Jan Arends vanaf de
Zuid-Bevelandse wal. Arends bracht een belangrijk
deel van zijn leven te Middelburg door en tekende
„een groot aantal Zeeuwsche landschappen en
vooral buitenplaatsen in Walcheren keurig, net en
uitvoerig" (Nagtglas).
Collectie Zelandia lllustrata II, nr. 6
dacht in 1919 niet aan het grote publiek,
- een heet naar woord -, maar een
verzameling aIs de Zelandia lllustrata
verdient „in het licht" te worden gesteld,
hoe dan ook. Het gaat hier om een cul
tuurbezit dat ons leert beseffen wat
waard is te behouden en te beschermen.
