BOEK EN TIJDSCHRIFT
TUSSEN AFSLUITDAMMEN EN DELTADIJKEN
Zeeuwsch-Vlaanderen geïnventariseerd 2
Ing. M. H. Wilderom uit Vlissingen heeft
kort voor het einde van 1973 zijn vierde
deel in de serie „Tussen afsluitdammen
en Deltadijken" op de markt gebracht.
Het behandelt Zeeuwsch-Vlaanderen.
„Een historisch-waterstaat kundige
studie" noemde de auteur het werk
zelf. Maar dat lijkt iets te bescheiden,
behalve historisch-waterstaatkundig
levert het boek ook een geografische
en tot op zekere hoogte sociaal-geo
grafische inventarisatie van dit gewest
beneden de Westerschelde. De vier
delen Noord-Beveland, Noord-Zee
land en Midden-Zeeland gingen voor
verschenen in een periode van dertien
jaar. Het doet een beetje groot aan,
maar men kan het toch wel zo formu
leren: met Zeeuwsch-Vlaanderen heeft
Wilderom een stuk levenswerk-in-vrije-
tijd afgerond.
Zeeuwsch-Vlaanderen. Het maakte
eeuwenlang deel uit van het graafschap
Vlaanderen, werd bij de Vrede van
Munster in 1648 als Staatsvlaanderen
afgestaan aan de Algemene Staten van
Holland en werd in 1814 bij Zeeland
gevoegd. Met die jaartallen alleen al
raakt men aan een stukje geschiedenis,
dat Zeeuwsch-Vlaanderen een nog ster
ker accent gaf dan in de rest van het
(Zeeuwse) Deltagebied: de sporen van
oorlogsgeweld. „Nergens in de Rijn-
Maas-Scheldedelta vindt men zoveel
overblijfselen van militaire verdedi
gingswerken als in het polderland van
Zeeuwsch-Vlaanderen", schrijft Wil
derom in zijn inleiding.
Die forten, schansen en batterijen krij
gen bijvoorbeeld uitvoerig de aandacht,
mede aan de hand van de door overste
Y. Meeter indertijd verzamelde ge
gevens. Verder wordt er op ingegaan
hoe de aanwezigheid van kreken en
geulen Zeeuwsch-Vlaanderen „een
bastion van de provincie Zeeland"
maakten en wordt gememoreerd hoe
in verband met de internationale ver
wikkelingen bij Vlissingen en Breskens
en Ellewoutsdijk en Terneuzen (tweede
linie) fortificaties werden gebouwd om
de Westerschelde te kunnen beheersen.
Behalve het land van de vele verdedi
gingswerken is Zeeuwsch-Vlaanderen
ook het land van de vele polders. Het
Zeeuwsvlaamse polderland telt name
lijk vrijwel evenveel polders 315
stuks als de rest van Zeeland samen:
320 polders namelijk. Een groot deel
van hot huidine Zeeuwsvlaamse ooider-
patroon zo schrijft Wilderom heeft
het ontstaan te danken aan de activi
teiten van de voormalige klooster
bewoners uit Vlaanderen. Van de 315
polders in het gebied liggen er 167
in het westen en 148 in Oost-Zeeuwsch-
Vlaanderen (inclusief de Braakman).
De hoogste duintop in Zeeuwsch-Vlaan
deren ligt voor de Vlamingpolder bij
Cadzand: zeventien meter (de hoogste
duintop in Zeeland is die bij Valkenisse,
52 meter plus NAP).
Evenals in de drie voorgaande delen
is voor een overzichtelijke indeling van
de stof gezorgd. Het algemene gedeelte
bevat een topografische en geogra
fische inventarisatie van Zeeuwsch-
Vlaanderen, een tweede paragraaf gaat
in op de indeling en de bevolking en
onder meer op de herindeling, een
derde paragraaf bevat de wapens van
de Zeeuwsvlaamse waterschappen.
Daarna volgt een uitvoerige behande
ling van de polders in respectievelijk
West- en Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen.
Een derde hoofdstuk is gewijd aan het
landverlies, aan vallen, stormvloeden
en militaire inundaties. Langs de
Zeeuwsvlaamse oevers zijn volgens
Wilderom sinds 1800 in totaal 357 val
len en afschuivingen geregistreerd op
een Zeeuws totaal van elfhonderd. De
verdediging tegen het water wordt be
sproken in het vierde hoofdstuk, daar
na komt het in cultuur gebrachte
Zeeuwsch-Vlaanderen wooncentra,
middelen van bestaan, openbare en
nutsbedrijven aan de orde, waarin
onder meer een schets van de belang
rijkste plaatsen in het gebied is opge
nomen. De communicatie tenslotte
havens, wegverbindingen, veren, kana
len tot en met de vaste oeververbin
ding over de Westerschelde krijgen
eveneens de aandacht. Zoals gebruike
lijk is ook dit deel in de serie met
kaarten (51), tekeningen (119) en foto's
(100) uitvoerig geïllustreerd. Er zij ver
meld, dat dit laatste deel ook een lijst
met aanvullingen bevat voor de drie
voorgaande werken.
Dit soort encyclopedische uitgaven leent
zich moeilijk voor een soort recensie.
Het is niettemin zaak deze uitgave na
drukkelijk te signaleren: ze biedt in
meer dan vijfhonderd pagina's een in
drukwekkende schat aan gegevens over
Zeeuwsch-Vlaanderen. Niet alleen een
documentatie puur, maar ook een on
misbare bron van informatie voor wie
met de gegevens vérder wil werken.
De uitgave werd door CV drukkerij
G. W. den Boer te Middelburg tech
nisch voortreffelijk verzorgd en is bij
de heer M. H. Wilderom, Gerbrandy-
straat 71 te Vlissingen te bestellen.
C.
