„IK BEN WAARSCHIJNLIJK ÉÉN VAN DE LAATSTE COMMISSARISSEN IN AMBTSKOSTUUM 965-1974: mr. j. van aartsen kijkt tien jaar terug Kees Cijsouw Het Zeeuws Tijdschrift keek in 1965 tien jaar vooruit: er verscheen een bijzonder themanummer dat gewijd was aan de toe komst van Zeeland, „Zeeland 1965-1975". De aanleiding daartoe was mede de be noeming van mr. J. van Aartsen tot com missaris der Koningin in de provincie. Het is nu bijna tien jaar later, en per 1 oktober gaat mr. Van Aartsen met pensioen. Voor de redactie van het Zeeuws Tijdschrift aanleiding de scheidende commissaris te vragen tien jaar terug te kijken. Hoe ziet hij de toekomst-van-toen met de ervaring- van-nu? Een vraaggesprek dus en de visie van mr. Van Aartsen op bijna - tien jaar Zeeland. Zeeland 1965-1975 en omgekeerd. „Deze tien jaar", noteerde het bestuur van het ZT in 1965 in een introductie tot het thema nummer, zullen een zeer belangrijke pe riode uit de geschiedenis van Zeeland in deze eeuw vormen, omdat de grondsla gen van de nieuwe structuur zullen wor den uitgebouwd. En in het nummer werd betoogd: Voor tien jaar kan men in zo verre reëel voorspellen dat - vanuit het huidige potentieel - is vast te stellen of de provincie aan het eind van de rit de spring plank kan uitleggen voor een ambitieuze sprong. Kentering Zijn de grondslagen van de nieuwe struc tuur uitgebouwd? Mr. Van Aartsen vindt, dat dit duidelijk is gebeurd en loopt tien jaar na.Toen ik hier kwam, stonden we voor een kentering. Zeeland, een agrari sche provincie, industriële bedrijven ken den we ternauwernood, alleen in de Ka naalzone en we hadden ,,De Schelde" en de Vitrite. In de afgelopen jaren is zowel de industriële ontwikkeling in het Sloe als aan de Zeeuwsvlaamse kant uitgebouwd. Dat sprak me aan, het spreekt me nog aan, dat zal ik niet onder stoelen of ban ken steken. Er zijn mensen geweest, die spraken van een stormachtige ontwikke ling, ik vond het een gezonde economi sche ontwikkeling. Maar die was nauwe lijks op gang gekomen, of er kwamen be zwaren. Dat er ernstig rekening is gehou den met milieuhygiënische factoren bij de industrialisatie staat naar mijn mening buiten kijf, er zijn vrij scherpe eisen ge steld. Toen Hoechst kwam, staken we de vlag uit en iedereen sprak er schande van dat Pechiney geen goedkoop aardgas kreeg. En toen de bezwaren. Ik zou het we! jammer vinden, als de staten zouden zeggen: ,,nu maar stoppen met de indu striële ontwikkeling. Springplank Kan de springplank uit voor een „ambi tieuze sprong?" Mr. Van Aartsen: ,,Er zijn in de afgelopen tien jaar voorspellingen geweest, die Zee land in 2000 zo'n achthonderd duizend in woners toedachten. Dat het aantal niet zo hoog wordt, is helemaal niet zo erg. Ik zou een geleidelijke uitbouw van de ontwikke ling wel waarderen, er is nog grond in het Sloe, je moet bedrijven als Hoechst, Pe chiney, Total en - zij het wat kleiner - ook M and T International de mogelijkheden bieden uit te breiden, ze hebben de grond niet alleen in optie om er naar te kunnen kijken. Ik doel met een geleidelijke uit bouw nog niet op Sloe 2, dat ligt veel verder. Negentienvijfentachtig. En ik zou liever eerst in Zeeuwsch-Vlaanderen iets doen vóór men aan Sloe 2 zou beginnen. Uitbouw Wat ziet u als „een geleidelijke uitbouw" van de ontwikkeling? Mr. Van Aartsen: ,,We praten nu over zeehavenindustrieën. Dat is onze troef, andere terreinen biedt gans Nederland. Als je basisbedrijven kunt aantrekken, schep je impulsen voor andere soorten be drijven en voor de dienstensector, het is gebleken in de afgelopen jaren. Ik vind, dat in de afgelopen tien jaar de ontwikke ling geleidelijk is geweest. In die periode hebben we drie grote bedrijven kunnen aantrekken. Dat zou ook voor de komen de tien jaar een perspectief kunnen zijn. Het mag van mij ook zo zijn, dat de be staande bedrijven uitbreiden, hoewel er ook nog wel eens een nieuwe vestiging bij zou mogen komen. En ik zeg het er ten overvloede maar bij: natuurlijk met alle waarborgen op het gebied van de milieu belasting. Ik zou de ontwikkeling graag op een dergelijke, geleidelijke manier voort gezet zien en zou het jammer vinden, als de lijn zou worden afgebroken. ,,Er is een uitspraak, dat te grote migratie het motief om naar Zeeland te komen - de plezierige woon- en leefomgeving - zou ontkrachten. Daar zit een tegenspraak in. Als je geen verdere ontwikkeling bevor dert, heb je geen mensen van elders no dig. Je hebt ze pas nodig als de ontwikke ling in gang blijft. Hij betoogt, dat men Zeeland „niet had kunnen laten zitten zoals het zat". Wat had er anders kunnen gebeuren dan Zee land een industriële impuls te geven? Je kunt er toch ook geen aardig openlucht museum van maken. Men wil ook graag delen in de andere ontwikkelingen en bij een teruglopende bevolking is er nu een maal weinig kans op culturele voorzienin gen. Er is op dat gebied toch ook wel een en ander gebeurd, mede door toedoen van de provincie. Zeeland lag als het om sociaal-culturele accommodaties gaat wel achter. Sporthallen, zwembaden, schouwburgen - ik heb ze de afgelopen jaren bij rissen mogen openen. Als we niets hadden gedaan, waren de dorpen zeker leeggelopen. Nu praten we hier en daar al over een afremming van de groei van die dorpen. Gemeenten Naar de mening van de scheidende com missaris der Koningin zijn in Zeeland op een aantal andere terreinen de verwach tingen „volledig gerealiseerd". Hij denkt in dit opzicht onder meer aan de recreatie, aan de jachthavens, aan de ontwikkelin gen van het Veerse Meer en de Braakman. Tot nu toe is de ontwikkeling wel ver antwoord geweest, we moeten nu oppas sen, dat ze het landschap geen schade gaat doen, zorgen dat we het in de hand houden. De industrie concentreert zich in bepaalde gebieden, de recreatie spreidt zich over de hele provincie uit en kan zo het landschap meer schade doen. „Volledig gerealiseerd" acht mr. Van Aartsen de grondslagen van de nieuwe structuur, die in de herindeling van de ge meenten in Zeeland naar voren kwamen. Toen ik hier kwam, waren er negenen tachtig gemeenten, nu zijn het er dertig. Het is een vrij forse ingreep geweest. Overal zijn de verhoudingen nu vrij goed geworden, overal probeert men er ook gezamenlijk iets van te maken. Ik ben er gelukkig mee, dat dit proces zo tot stand is gekomen. Deltaplan Zeeland, 1965-1974, veel veranderingen.

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1974 | | pagina 19