SANCTUSYVO
'til
een Bretonse heilige in de Arnemuidse kerk
Tina Kannegieter 22
In maart van dit jaar was het 400 jaar geleden dat de Prins van Oranje aan Arnemuiden
stadsrechten verleende. Hiermee gaf hij uiting aan zijn erkentelijkheid voor de loyaliteit
waarmee Arnemuiden, samen met die van Vlissingen de zijde van de prins had gekozen in
het conflict met de Spaanse koning
Bij dit privilege kreeg Arnemuiden het recht wallen en vesten aan te leggen, week- en jaar
markten te houden en nog enkele andere voorrechten. Het belangrijkste echter was, dat
het plaatsje werd losgemaakt uit de staat van onderhorigheid aan de Middelburgse
jurisdictie, waarin het zich bijna een eeuw lang had bevonden, sinds 1493 namelijk, toen
Filips van Bourgondië, heer van Beveren en Ter Veere en Vrouwe Anna van Borselen
Arnemuiden met inwoners en al verkochten aan de stad Middelburg.
Westfranse havensteden. In Bordeaux of
La Rochelle laadden ze hun lege schepen
met vaten wijn; in Guérande, Bourgneuf
of Rhuys met ruw zeezout, dat daar in de
zoutpannen werd gewonnen. Met deze
goederen zeilden ze noordwaarts, oor
spronkelijk naar de Vlaamse handelsstad
Brugge, maar later, toen het Zwin door
verzanding steeds minder goed toeganke
lijk werd, verlegde de scheepvaartroute
Het Arnemuiden, waarvan in de Koopbrief
van 7 augustus 1493 sprake is, was de
derde agglomeratie van die naam, die bij
de mond van de Arne ontstaan is. De
eerste, ook wel Oud-Arnemuiden ge
naamd, werd omstreeks 1438 zozeer door
de zee belaagd, dat de toenmalige heer,
Gillis van Arnemuiden, zijn onderdanen
opdracht gaf hun woonsteden te verlaten
en een nieuw dorpje op te bouwen, iets
verder oostwaarts in de parochie van
Nieuwerkerke.
De nieuwe nederzetting groeide snel uit
tot een belangrijke handelsstad, dankzij
haar gunstige ligging aan een diepe, rusti
ge, natuurlijke rede. In 1481 werd zij totaal
door brand verwoest, maar ten derde ma
le bouwde de energieke bevolking het
snel, ter zelfder plaatse weer op; in dit
derde Arnemuiden ontwikkelde de handel
zich zo voorspoedig, dat Middelburg in
vreze voor eigen bedrijvigheid, het besluit
nam, de concurrent in zijn geheel op te
kopen.
Dankzij het organisatorisch genie van Fi
lips van Bourgondië beschikken we over
betrouwbare gegevens over de omvang
van scheepvaart en handel op Walcheren
in de 15e eeuw: de zogenaamde ankera-
gelijsten, waarop tijdens zijn regering en
ook daarna de ankergelden werden ver
antwoord, bevatten waardevolle cijfers
betreffende aantal en lading van da in de
Arnemuidse haven binnenvallende sche
pen.
Hieruit blijkt, dat tegen het einde van de
15e eeuw de overgrote meerderheid van
deze schepen bemand was met Bertoenen
(Bretons, inwoners van Bretagne), waar
van weer meer dan een derde deel afkom
stig was uit de streek rondom het vissers
dorp PENMARC'H. Deze schippers brach
ten hun vangsten aan de markt in de
De rede van Arnemuiden (circa 1550), fragment
van het Panorama van Walcheren (,,Zelandiae
descriptio") in het Scheepvaartmuseum te Ant
werpen.
Jjh -rvrïïvrr.i Hl vtHrt V ittiu
tt wriifHm r 'p' ,W
y jpi Firm**-'»- wr, vv>-■ firr
.1 ,-r - t\c
kt .««wrernr
'k ttr
5 v>a, ?.k
V-
4 x* -r-y-rff y
«n
