sanctus yvo
2
zich, en vielen zij binnen op de Walcherse
rede.
De wijn werd daar gelost en bleef verder
beschikbaar voor binnenlandse consump
tie. Het zout werd in Arnemuiden in de
zoutketen geraffineerd en deels gebruikt
voor het zouten van de haring, deels weer
uitgevoerd naar de Oostzeehavens. Voor
het haringkaken waren immers enorme
hoeveelheden zout nodig. In 1494 beliep
de uitvoer van haring uit de Hanzesteden
ongeveer 50.000 ton. Naar grove schat
ting was hiervoor zeker 10.000 ton zout
gebruikt.
De gezouten haring werd veelal door de
Bartoense schippers als retourvracht naar
hun thuishaven meegenomen.
Concurrentienijd
Typerend voor de kleinschaligheid van de
toenmalige verhoudingen is, dat Arnemui
den, Middelburg en Veere om beurten
poogden een groter deel van deze bedrij
vigheid naar zich toe te trekken. Zo be
klaagde de regering van Middelburg zich
in een commissie" aan twee raadslieden
die naar Nantes werden gestuurd om te
onderhandelen met de Bretons, over het
feit, dat ,,dagelijcx zoe lanx zou meer by
eennige particulieren heeren van har-
waertsover an de conincginne van
Vranckerijcke, hartoginne van Bartangiën
etc. groot vervolch gedaen wordt omme
de Barthoenen, hare sujettente vervrem-
den van de havene van Arnemude ende
die te gecrigen, vlootsgewyse tot eenigen
havenen ende steeden hemluyden eyghen
toebehoirende, twelcke, indient zoe ge-
buerde nyet alleene wesen en zoude tot
grooten hinder, scade, prejudice ende
achterdeele der voirscr. stadt, mair oick
commen soude tot gheheelder desolatie
van de voirscr. havene van Arnemude,
dair deselve stadt de excysen ende andere
incommingen dagelijcx heffende ende op-
bu er en de es"
Door de aankoop van Arnemuiden had
Middelburg althans een concurrent uitge
schakeld. Hoewel de Arnemuidenaars in
theorie dezelfde vrijheden genoten als de
burgers van Middelburg, moesten zij toch
aan „excijnzen ende belastinge groote
sommeaan Middelburg betaalen" en wer
den hun door Middelburg ,,verscheide
harde bepaalingen in 't stuk van Koop
manschappen en Winkelneeringen voor-
geschreeven". Bij de Arnemuidenaars rie
pen deze maatregelen veel weerstanden
op.
Hoewel dus een belangrijk deel van de
welvaart in de Zeeuwse handelssteden te
danken was aan de door de Bartoenen on
derhouden goederentrafiek, werden deze
vreemde zeelieden door de overheden
vaak onsympathiek, ja zelfs tactloos be
handeld. Het lijkt er wel eens op, dat men
een betrekkelijk gering maar direct, gelde
lijk voordeel belangrijker achtte dan het
aankweken van een duurzame vriend
schappelijke relatie. Zo blijkt uit een brief,
door Claude, koningin van Frankrijk en
hertogin van Bretagne in 1519 gericht tot
het Middelburgse stadsbestuur, dat Mid
delburg 12 jaar lang zekere heffingen inde
op door de Bretons aangevoerde ladingen
zout en wijn, wegens het kapen van een
Hollands schip in 1507, hoewel de inder
tijd vastgestelde boete reeds lang was vol
daan. In 1520 stuurt de hertogin van Bre
tagne twee vertrouwde dienaren naar de
Nederlanden om deze kwestie te regelen.
Daarnaast kregen de beide mannen nog
een andere delicate opdracht. De gelovige
Bertoense zeelieden namelijk, die zo vaak
en langdurig de Zeeuwse haven plachten
aan te doen, hadden grote behoefte aan
een bedehuis, waar zij ver van hun ver
trouwde Bretonse kusten, toch hun eigen
vaderlandse heilige, ST.-YVES op gepas
te wijze konden vereren en zijn bescher
ming konden afsmeken tegen de vele ge
varen, die hen tijdens de thuisreis nog
zouden bedreigen. Hiertoe hadden de
Bartoenen tamelijk belangrijke sommen
bijeengebracht, bestemd voor de inrich
ting van een aan St.-Yves gewijde kapel in
de nieuwe Arnemuidse St.-Maartenskerk.
De inspectie door de vertrouwensmannen
van de Bretonse hertogin, Jehan Ie He-
dreu, procureur van de Bretonse natie en
Bretaigne, wapenheraut van de hertogin,
bracht aan het licht, dat de penningen van
STATISTIEK VAN DEN WIJN- EN ZOUTAANVOER DER
BRETONS TE ARNEMUIDEN, 1518—1550
PERIODE
WIJN
ZOUT
1518- 6-24 1525- 7-31
7024 vaten
2541 h. 2 kw.
1519- 6-24 1520- 6-23
9307 vaten
2465 h. 2 kw.
1520- 6-24 1521- 8- 1
8850 vaten
3877 h. 2 kw.
1524- 8- 11— 1525- 7-31
346 h. 1 kw.
1525- 8- 1 1526- 4-30
3020 vaten
889 h. 1 kw.
1526- 5- 1 1527- 4-30
5828 vaten
2814 h. 2 kw.
1527- 5- 1 1528- 2- 9
696 vaten
2124 h. 3 kw.
1528- 2-10 1529-10-31
1368 vaten
403 h. 1 kw.
1532-11- 1 1533-10-31
1595 vaten s)
3635 h. 3 kw.
1533-11- 1 1534-10-31
3446 vaten
4835 h. 2 kw.
1535-11- 1 1536-10-31
1925 vaten
420 h. 3£ kw.
1537-11- 1 1538- 7-31
225 vaten
1538- 8- 1 1539- 7-31
3012 h. 2 kw.
1539- 8- 1 1540- 7-31
1873 h. 2 kw.
1540- 8- 1 1541- 7-31
1782 h. 2 kw.
1547-11- 1 1548-10-31
358 h.
1549-11- 1 1550-10-31
1482 h. 2 kw.
Honderd T\ Hanzelast 18J registerton.
2) Kwartier J honderd.
3) Vermoedelijk meer, daar ook onder ,,niet genoemd" wijn zal zijn begrepen.
Statistiek (Zie hit literatuur Unger, 19291
