ZEELAND MONUMENTAAL II
123
Zeeland monumentaal: rijk en gezegend
zou men kunnen zeggen. Twee voor
beeldsteden, Middelburg en Zierikzee
én een reeks objecten die daar eigenlijk
best in zouden passen. Aandacht voor
het grote? Kijk om u heen als gij daarvan
de tekenen zoekt. Het hoge wijdse pol
derlandschap, de duinen, de ritmiek van
het cultuurland, zo goed als het laatste
stukje Kromme Poel, de heggen bij Nis-
se, Saeftinge, de Oostzeeuwsvlaamse
haventjes, Canisvliet. ik dacht temidden
van dit open zee-landschap van de Delta
aan niets anders dan aan iets monumen
taals, dat zowel het grote als het kleine
omvat.
Gedachten op de vlucht? Misschien.
Wie het wat aardser wit houden kan
- bijvoorbeeld - terecht in Middelburg
en Zierikzee. Voorbeeldsteden. Ais er
een afvallen moest en ik zou keuze-
meester zijn, dan bleef Zierikzee over,
die kleine Noordeuropese parel van ste-
deschoon, waar de slikkerig-droge haven
gerust wat mag stinken. Ze stinkt dan
toch maar ver beneden Europa's fraaiste
poorten, ver beneden het stompe kopje
van de Sint-Lievens Monstertoren, te
midden van de honderden bekoorlijke
huizen, al is er hier en daar wel eens een
pui grondig met glazuurtegeltjes ver
pest.
In dat Zierikzee valt ook voor het nieuwe
monument in samenhang met het
oudere omringende geheel goed nieuws
te meiden: terecht werd er het zo fraai
aangepast gebouwde Jannewekken-
Cebecohuis internationaal bekroond.
Een project méér om met recht en reden
trots op te zijn, een kleintje in het grote
geheel.
Zierikzee wacht overigens ook de restau
ratie van de Monsterkerk, waarbij men
verwacht delen van het oude, oorspron
kelijke (en wél mooie) kerkgebouw aan
het licht te brengen. Er zij licht.
Is Middelburg dan zoveel minder fraai?
Waarschijnlijk niet, maar het is er alles
wat opvallender, wat minder stil, wat
minder gewoontjes ook. Het Middel
burgs monument draagt de hoge hoed,
het doet dat met zwier, seigneuriaal,
maar het let niet altijd even goed op de
juiste combinaties. Zo vindt de eenling
die ik ben nogal wat anti-voorbeeldigs in
deze voorbeeldstad. Ik kan maar moeilijk
door de Sint-Pieterstraat komen, langs
dat hellend schip van staat dat men de
„aangepaste nieuwbouwvleugel van de
abdij" noemt. Moest dat nu?
En moest dat ook, die duiventillerige
toren in een bepaald onaangepaste stijl?
En dat doorbreken van het ritme op het
zalige plein, met die uitspringende py
lonen vóór de bronzen (sic) deur der
staten? Mocht dat eigenlijk wel, die
hardstenen „baljes" voor hetzelfde ge
bouw? En loopt het gouverneurshuis,
waar het gezag met een constante van
eeuwen is gediend, zéker nu er tenslotte
toch een gewone commissaris is komen
wonen, niet al te pa/eisjesachtig weg?
Ik geef toe: vragen van de eenling. Maar
die vraagt dan ook nog even wanneer
die lichtbak voor het Zeeuws Museum
nu eens wordt weggehaald? Het licht
gaat immers nimmer vóór sluitingstijd
aan en wie anders dan een snode dief
moet er dan nog in het museum zijn?
Het is overigens wel erger geweest. Een
tijdje geleden spoot het Balansfonteintje
(op wat men in Middelburg wel het
Place de Lussanet noemt) nog water in
zuurtjeskleuren tegen de bruine bomen.
Nu is dat „ontkleurd", de bierblikjes zijn
gebleven.
Kerk te Wemeldinge met de Sinte-Wilgefortis-steen
Toch Middelburg? Ja, ja. Want er is zo
veel waarvoor beperkende vragen niet
gelden, zoveel echt voorbeeldigs dat ik
de hoed licht waar de stad die zwierig
ophoudt.
Zeeland monumentaal. Men zou er een
rondreis van kunnen maken, met iets
van avontuur er in. „In het spoor van
Keldermans", zou zo'n tocht kunnen
heten of „in het spoor van Rombout
Verhulst". Men zou er een stijlpuzzel aan
kunnen verbinden zoals de Gazet van
Antwerpen in het Vlaamse doet. Ik ga
maar door het land en stip hier en daar
wat aan.
De kerk van Brouwershaven bijvoor
beeld, misschien wel een van de eerste
duidelijke voorbeelden van systema
tische etappebouw. De Konyershuisjes
ais klein monument bij Noordgouwe, de
ring van Dreischor rond de prachtige
kerk waar men toch van kan houden
zoals ik onmogelijk houden kan van de
- om vriendelijk te blijven - „niet zo
bijster gelukkig" herbouwde Winden
burg aan de rand van dezelfde dorps
kom. Kijk ook eens in die kerk. Wie wil
spreken over kleine monumenten kan
daar terecht bij de heel fraaie vormen van
