de pomp op de markt te Sint-Maartensdijk
149
agterwaards zullen gaan door de kosten
van een crimineele, die voor 10 jaren was
geconfineerd in een tugthuis" 6). Een be
wijs hoe nauw de inkomsten en de uitga
ven op elkaar afgestemd waren! Men had
al grote kosten in Sint-Maartensdijk voor
de houten spuisluis vanwege de aantas
ting van hout door de plaag van de paal
worm, waartegen toen nog geen afdoend
middel gevonden was. Ook had de hou
wer (spuikom voor het uitschuren van de
haven) geregelde verzorging nodig om op
diepte te kunnen blijven.
En daar kwam dan nu een enorme uitgave
bij voor de pomp. Het is dan ook niet erg
verwonderlijk, dat een „vrijwillige gifte" in
de magistraat voorgesteld werd gelijk met
het plan van het zetten van de pomp. De
helft van het totale bedrag, zoals later
blijken zal, namelijk 117:3:10 werd op
deze wijze in de tijd van zes maanden door
de gegoede burgerij opgebracht.
Vorm zoals gemaakt in 1791
Gezien de bovengeschetste financiële
draagkracht van de gemeente is het niet
verwonderlijk, dat een sobere vormgeving
voor de op de Markt te zetten pomp de
meest aangewezene was.
De platen maar ook al het beeldhouwwerk
is van hardsteen. Merkwaardig is dat
„men de indruk heeft willen wekken, dat
het beeldhouwwerk van een edeler, duur
der materiaal zou zijn (wit marmer). Daar
om zullen deze fragmenten wit geverfd
zijn geweest. Deze verf is nu verwijderd
doch sporen zijn in de diepe lijnen nog
aanwezig. Iets dergelijks is het met de
zwart gelakte banden. Mogelijk zijn die
aanvankelijk fijn geschuurd, gepuimd, ge
weest. Na één winter is dit donkerge-
schuurde verbleekt en is geen verschil
meer te zien met de rest van de steen.
Vaak wordt door dit zwart lakken de her
innering bewaard aan de eerste opzet" 7).
Ribbe maakte een ontwerp in een eenvou
dige Lodewijk XVI stijl. Het valt niet na te
gaan welk voorbeeld hij daarvoor heeft
gebruikt. Misschien beschikte hij over een
boek of gravure, waaruit hij zijn inspiratie
heeft geput. Het is ook mogelijk, dat hij
een elders al bestaande pomp tot voor
beeld heeft genomen. Het ontwerp volgt
de strakke lijnen, die na de uitbundige
Lodewijk XV periode opnieuw in zwang
waren gekomen. Ook classicistische mo
tieven en harmonische verhoudingen wa
ren punten waarop werd gelet.
Om enkele maten van de pomp te noemen
met als uitgangspunt de huidige vorm: de
hoogte van het pomplichaam (inclusief de
hoogte van de sokkel van 1 meter) t/m
de horizontale dekplaat is 2,60 meter,
de breedte bedraagt 1 meter.
Aan weerszijden bevinden zich koperen
spuwers met daaronder op de grond aan
iedere zijde een hardstenen bak, waar
schijnlijk voor het drenken van de paarden
op de Markt; ijzeren zwengels op de ande
re zijden, momenteel ontbreekt één exem
plaar. Aan de oostkant, aan de voet van
deze stadspomp, is de herinneringssteen
aangebracht „Den eersten steen gelegd
door Jonkhr Ms de Jonge van Ellemeet -
den 25 juli 1791", naar wij vermoeden
door de zoon van de Schout.
Stellig zal bij de opdracht aan Ribbe ge
sproken zijn over de pomp met een ver-
Binnenpleintje van het Van Brienenhofje te Amsterdam. De eerste plannen voor dit hofje dateren uit 1797.
