de pomp op de markt te Sint-Maartensdijk 151
lichtingspunt op het marktveld. Wij veron
derstellen een eenvoudige uitvoering (de
ze kunnen wij slechts gissen), waarbij de
hoogte van de spil -met lantaarn gelijk is
aan de hoogte van de hardstenen pomp
tot aan de horizontale dekplaat. Vervol
gens vermoeden wij een 4-ruitjes lantaarn
met een metalen kapje voor de zuurstof
(met het oog op het branden van de
oliepit) en ter bescherming van de weers
invloeden; mogelijk waren er uitsteeksels
aan weerskanten voor de ladder van de
lantaarnopsteker.
Begrijpelijk kon het nieuwe object, een
novum", wel eens het mikpunt vormen
van baldadigheden der jeugdige inwoners.
Op de vergadering van 1 september 1791
nam men maatregelen tegen wanordelijk
heden als het slaan en smijten tegen de
pomp, de daarop geplaatste lantaarn, als
ook het werpen van vuilnis, zand en der
gelijke in de weerszijden van het pomp-
lichaam geplaatste bakken. Het vooruit
zicht enige tijd ,,ten casteele alhier ge-
incassereert te worden ofte wel tot schan-
daale aan de kaak voor 't stadhuis alhier te
worden gestelt" moet niet erg animerend
zijn geweest voor degenen, die het besluit
van de overheid zouden willen trotseren.
Verdere lotgevallen van de pomp na
1791
Wat zijn de meest markante gebeurtenis
sen van het monument i.e. tussen 1791 en
een kleine tweehonderd jaren later, 1975?
Concentratie van activiteit ontdekken wij
rond 1835:
De open Markt is in 1833 beplant met
kastanjes en Italiaanse populieren.
De verlichting aldaar werd uitgebreid blij
kens een uitbetaling in het jaar 1835 voor
het maken van 4 nieuwe lantaarns met
der zeiver lampen 7 5, /stuk met de
vervaardiging van 4 lantaarnpalen (van
hout). Een nieuwe welput en het dempen
van de oude in 1839.
Concentratie van activiteit rond 1862:
Beplanting van de Markt blijkt van tijdelij
ke aard te zijn. B. en W. werden in 1861
gemachtigd tot verkoop van de boompjes,
waarvan slechts enkele nog leven en de
Markt ontsieren. De exemplaren aan
weerszijden van de pomp zullen voorals
nog niet worden gerooid; het volgende
jaar evenwel moeten ook deze vier wor
den weggehaald, omdat de wortels nadeel
veroorzaken aan de welput (1862).
In 1863 blijkt de pomp sinds enige jaren
niet meer gangbaar.
Reparaties onder meer:
hardstenen dekstuk 7 30,
ornament pomp van gegoten
ijzer met lantaarn 7 216,
lamp met Berlijns zilveren
spiegels 7 25,
Er wordt gewezen op het voordeel om in
plaats van 3 a 4 lantaarns voor de ver
lichting van het marktveld deze enkele aan
te brengen; men meent, dat deze vol
doende licht zal geven, dus minder olie-
verbruik, terwijl de voorgestelde verbete
ringen niet onbelangrijk zullen bijdragen
Hoorn. Attributen voor het vullen en aansteken der lantaarns. Afbeelding uit 1781. Cat. Atlas Van Stolk V, No. 3911.
