TIJD
SCHRIFT
Kees Cijsouw
154
Gedenkboek
Nabuurschap
In oktober bestond te Vlissingen de Ko
ninklijke maatschappijDe Schelde" hon
derd jaar. Een eeuwfeest, dat niet alleen
aanleiding was voor een herdenkingsbij
eenkomst, maar ook voor de uitgave van
een gedenkboek, dat onder de titel ,,De
Koninklijke Weg" de geschiedenis van het
bedrijf bevat. Het kwam tot stand met de
medewerking van een team van samen
stellers onder eindredactie van G. A. de
Kok, die ook de algemene geschiedenis
voor zijn rekening nam. Hij koos voor een
scort integrale geschiedschrijving",
waarin de gebeurtenissen bijDe Schel
de" zijn geplaatst tegen de technische en
maatschappelijke veranderingen van de
afgelopen eeuw.
Zo gaat de auteur in een hoofdstuk onder
de titelHet horloge in de hand" nader in
op de nieuwe tijd, die het doortrekken van
de spoorlijn 1872] tot aan Vlissingen met
zich bracht: ,,Soms kwam men op een
onverwachte en ongedachte manier met
die nieuwe haastin aanraking bijvoorbeeld
tijdens een spreekbeurt van Multatuli in
Goes. Om half acht zou hij beginnen,
maar al een uur tevoren waren er heel wat
bezoekers in de zaal, voornamelijk Middel
burgers. Zij hadden de trein genomen,
waren rond twintig over zes in Goes aan
gekomen en onmiddellijk naar de plaats
van de bijeenkomst getogen. Dat had een
groot voordeel: de Middelburgers konden
de beste plaatsen bezetten. De verslag
gever van de Middelburgse Courant
maakte plichtsgetrouw melding van dit
verschijnsel:Langzamerhand kwam ook
het Goese publiek opdagen.Vermoede
lijk hadden de Goesenaren helemaal niet
aan dit effect van de trein gedacht: ze
moesten er nog mee leren leven.
Ook Multatuli noteert de auteur was
er niet aan gewend. De Middelburgers
moesten nog met de laatste trein terug en
De Kok noteert wat de Middelburgse
Courant constateerde: ,,Hij had nog geen
half uur gesproken, toen reeds het'horlo
ge voor de dag kwam. Ten laatste sprak
hij bijna met het uurwerk in de hand".
Het uurwerk in de hand. Men zou een
eeuw later wel kunnen zeggen, dat de
produktie van het gedenkboek voor ,,De
Schelde" tot stand is gekomen ,,met de
stopwatch in de hand". De samenstellers
hadden er een jaar de tijd voor, in die
periode moesten honderden archiefstuk
ken worden doorgenomen, werden ook
honderden andere bronnen geraadpleegd
en moesten honderden illustraties worden
verzameld en geselecteerd. Toen het alle
maal toch voor het jubileum leek te luk
ken, was de zucht van opluchting dan ook
algemeen bij auteur, bij druktechnische
verwerkers, bijDe Schelde".
Het werk verhaalt onder meer over de bij
drage, die ,,De Schelde" de afgelopen
vijfentwintig jaar met name ook leverde
aan de schaalvergroting" in dit gewest.
Maar het is in de marge aardig te consta
teren, hoe het bedrijf er met het gedenk
boek ook toe bijdroeg, dat men nog
steeds dierbaar kan doen over de kleine
schaal en de menselijke maat in dit ge
west. Wat was namelijk het geval? Het
boek werd aangeboden aan alle perso
neelsleden van ,,De Schelde" en aan de
mensen, die op het bedrijf hun pensioen
hebben gehaald. En daar ,,De Schelde"
verder een aantal exemplaren in de nor
male verkoop deed, was men karig met de
presentexemplaren. In Zeeland, waar
iedereen iedereen nog kent, werd in deze
en gene kring lang gedubd over de aan
schaf van het werk, dat men toch gaarne
wilde bezitten. Wantin deze en gene kring
hield iedereen lang de mogelijkheid van
een present-exemplaar in het achter
hoofd.
Ze kwamen er karig af.
En dat is dan het nadeel van de kleine
schaal men zal zich in deze en gene
kring we! gepasseerd hebben gevoeld.
Een ander feest viel eind september lelijk
tussen kaai en schip: de opening van het
nieuwe Schelde-Rijnkanaal. Er was een
omvangrijk programma opgesteld, konin
gin Juliana en koning Boudewijn zouden
elkaar de hand drukken, maar het ging
niet door.
Belgische troebelen" meldden de
kranten verhinderden de officiële inge
bruikname van het nieuwe kanaal. De
Belgische regering verzocht Nederland
van officiële gebeurtenissen af te zien in
verband met de situatie in de Belgische
schipperswereld, waar al weken werd ge
staakt. ,,Datis geen klimaat om feest in te
vieren," vonden de Belgen. En daarom
drukte de hid van de rijkswaterstaat in
Zeeland, ir. J. Zuurdeeg op de bestemde
tijd maar op de knop, die het kanaal voor
de scheepvaart moest vrijgeven. Al was er
eerder met speciale toestemming van de
