SAEFTIIMGE
een migratienaam uit de omgeving van Luik?
Drs. H. J. M. Thiadens
Het Land van Saeftinge ging definitief
verloren toen de geuzen ter voorkoming
van een Spaanse aanval op Zuid-Beveland
de dijken doorstaken (1583).
Het woordenboek van dr. J. de Vries
schrijft bij Saeftinge (in Oostvlaanderen):
heette in 1259 Tscavelinghe, in 1287
Tsavetinge. Met mnl. scaveling ,,af-
schaafsel" kan men weinig aanvangen.
De inval om te onderstellen een frans
Chauvetingen bij ofra. chauvet ,,kaal ter
rein" kan men nauwelijks als ernstig be
schouwen. Onverklaard."
Het Zuidlimburgse Chèvremont heette in
de 14e eeuw Schaveymont. Dr. P. Tum-
mers (1) wijst erop, dat het bij Kerkrade
gelegen Chèvremont een onder Franse
overheersing ingeslopen verbastering is
van Chavémont, zoals de naam van en
kele Belgische plaatsen geschreven
wordt, onder andere van een gehucht bij
Homburg in het arrondissement Verviers.
Het eerste lid van deze naam komt in Wal
lonië veelvuldig voor als Xhavée, onder
andere bij Wandre ten noorden van Luik.
Het heeft zich ontwikkeld uit het Latijnse
excavata holle weg". Daarnaast komt
Chavée voor onder andere bij Glons en
Oupeye, uit het Latijnse cavata met de
zelfde betekenis. Deze betekenis kan zich
uitbreiden tot talus, zodat Chavémont de
betekenis krijgt van ,,berg met steile hel
lingen die afdalen naar een holle weg of
gracht".
Bij de aardrijkskundige naam Schweiberg
schrijft dr. Tummers (2) het volgende:
,,het bepalend element van deze PIN is
Schevey Bij Sint-Pietersvoeren ligt
een bosje met de naam Schevei en ten
noorden van Luik lag een klooster La Xha
vée, waarvan naast de oude Waalse vor
men: 1337 Del Xhavée, 1488 delle Xhavée,
ook Nederlandse bekend zijn: 1492 Zscha-
veyen. Verder zijn havêye en tchavêye in
het Luikerland veel voorkomende veldna
men, met de betekenis ,,chemin creux",
die zich uitbreiden kan tot talus, zodat het
dus mogelijk is dat Scheiberg een samen
stelling is, waarin het Nederlandse -berg
nader bepaald is door de plaatsbepaling
schevei. Het is evenwel niet uitgesloten
dat Scheiberg ontstaan is uit Chavémont
door vertaling van -mont in -berg. Het to
poniem Schevei is ontstaan uit een vrou
welijk (ex)cavata (geworden tot havêye,
tchavêye), terwijl Chavé(mont) ontstaan
is uit een mannelijk (ex)cavatum (mon-
tem). De plaatselijke uitspraak van
Schweiberg wijst op een oorsprong (ex)
cavatum geworden tot Chavémont.
In Saeftinge, dat wil zeggen in Tscave
linghe, is het bepalend element Tscave.
Zouden wij nu niet na het bovenstaande
mogen aannemen, dat Tscave is voortge
komen uit (ex(cavatum holle weg" of ta
lus (talud, helling, glooiing). De grote
overstromingen welke voor Zeeland en
Vlaanderen het begin der middeleeuwen
hebben ingeluid, vernielden het oude
duinlandschap, drongen het achterliggen
de veengebied binnen en brachten de
kustlijn terug tot het hoger gelegen
Vlaamse zandgebied, waarvan de noord
grens van Brugge af ongeveer over het
huidige Moerkerke, Middelburg in Vlaan
deren, Eede, St. Laureins, even bezuiden
St. Jan in Eremo naar Boechaute en As
senede liep, vervolgens tussen Sas van
Gent en Zelzate, langs Overslag, Koe
wacht en St. Jansteen, om tenslotte via
Verrebroek en Vrasene de huidige Schel
de te bereiken. Voor de kust waren enige
kleine zandeilanden gespaard gebleven
(St. Kruis, Zuiddorpe en Nieuw Namen).
De Saeftinge lag met andere woorden op
de afhelling van dit hogere zandgebied.
Zowel het Oostvlaamse Saaftinge als het
Zeeuwse Saeftinge verbergen in hun oude
vorm Tsavelinghe een Romaans element
tscave", dat mogelijk door migratie van
Romaanstaligen in Oost- en Zeeuwsch-
Vlaanderen is terechtgekomen. Tscave
linghe zou dan betekenen: de woningen
aan de helling.
(1) P. L. M. Tummers: Romaans in Limburgse
aardrijkskundige namen, diss. Assen 1962, pag.
54.
(2) idem, pag. 75-76.
