kijken om te leren zien
35
Tak, die wij ook bij de inzenders van de
tentoonstellingen in 1904 en 1906 tegen
komen, zendt bij de Poppententoonstel-
ling 48 kinderboeken in.
Meubelen
Trouwens Tak heeft ook een inzending op
de Tentoonstelling van Antieke Meube
len, op de Bovenvoorzalen van de So
ciëteit ,,St. Joris", van Zondag 28 Maart -
Zondag 4 April 1909. Het is de Vereeni-
ging ,,Voor de Kunst" te Middelburg die
deze expositie organiseert. Hij stuurt in
een palissanderhouten dekenkist, begin
18e eeuw, satijnhouten theestoof (Louis
XVI), rozenhouten commode (Louis XVI),
palissanderhouten Latafel (Louis XVI).
J. A. Frederiks missen wij op deze ten
toonstelling. Hij verhuist in 1907 naar Den
Haag. Bij de Poppententoonstelling is hij
vertegenwoordigd met een grote verza
meling kinderprenten, maar ook bij de
tentoonstellingen 1904 en 1906, waarvoor
hij de catalogi verzorgt behoort hij bij de
grote inzenders. Frederiks neemt al in
1881 deel aan de jury van de tentoonstel
ling van kunst en nijverheid, georgani
seerd door Uit het volk - Voor het volk,
opgericht in 1865. Deze vereniging is ken
merkend voor de tijd: verheffing van het
volk door liefst zinvolle vermaken met het
leerzame" als belangrijk element. Hij zit
verder in bijna alle commissies die in de
Zeeuwse hoofdstad tentoonstellingen or
ganiseert. Maar dat niet alleen: hij be
spreekt ze nog uitvoerig ook in de Middel-
burgsche Courant. Zo in mei 1891 wan
neer hij de tentoonstelling van Oud Porse
lein en Aardewerk in het gebouw van het
Zeeuwsch Genootschap bespreekt. Hij
verschuilt zich dan onder de naam Thao,
als we de potloodaantekening daarachter:
(Jan Frederiks) mogen vertrouwen.
Bindwerk
Nog op een speciale tentoonstelling dient
de aandacht worden gevestigd. Van 22 tot
28 december 1904 werd ,,in een prettig-
lichte zaal van het fraaie gebouw van den
St. Joris Doelen" een bindwerktentoon
stelling (boekbanden) gehouden, georga
niseerd door de nog zeer jonge vereeni-
ging ,,Voor de Kunst". Deze vereniging
was in 1904 opgericht en nam het orga
niseren van schilderijententoonstellingen
over van Uit het volk - Voor het volk". In
tegenstelling tot bijvoorbeeld een derge
lijke vereniging in Goes, heeft ,,Uit het
volk - Voor het volk" tot de dag van heden
volksvermaken georganiseerd. In Goes
hield de ,,Vereeniging tot het regelen en
bevorderen van volksvermaken" het maar
dertig jaar uit, van 1867 tot 1897. Tot haar
programma behoorde ook het organiseren
van tentoonstellingen. Van succes wordt
alleen over de Floralia" gesproken, een
tentoonstelling van zelfgekweekte bloe
men. Men had daarmee tot doel ,,eenige
poëzie te brengen waar het levenslot wei
nig aanleiding geeft tot waren levenslust
om in de woningen van hen die 't meest
behoeven eene vriendelijke bode binnen
te leiden...". Ook in Middelburg werden
dergelijke tentoonstellingen georgani
seerd.
Voor wie?
Wij komen hiermee op een ander belang
rijk punt. Voor wie werden in het alge
meen de tentoonstellingen georgani
seerd? Als wij de doelstelling van de Flora
lia nagaan, dan zijn wij bang dat zij aan de
meeste arbeidersgezinnen niet besteed
waren, want wij kunnen ons over de wo
ningtoestanden en leefomstandigheden
uit het werk van Coronel en brochures
rond het eeuweinde een beeld vormen dat
te omschrijven is als allerellendigst. In de
kringen van eenvoudige arbeidersgezin
nen hoeven wij beslist geen bezoekers van
tentoonstellingen te zoeken of het moest
zijn bij de nijverheidstentoonstellingen
waar men zich kon vergapen aan de won
deren der techniek. Maar een geyser was
voor hen niet weggelegd.
Laten wij ons bij de figuur van Henri Tak
bepalen, wiens staatkundige richting vol
gens Labrijn die van zijn „roden" jongere
broer, Pieter Lodewijk, naderde. Hij stond
bekend als verzamelaar van oud porselein,
koper, meubels, zeldzame boeken en affi
ches. Door ze aan tentoonstellingen uit te
lenen, liet hij anderen hiervan mee genie
ten, maar die anderen zullen wij toch in
hoofdzaak moeten zoeken in de min of
meer gegoede burgerij.
Een uitzondering kunnen wij zeker maken
voor de tentoonstelling van 1913 waar
veel bedrijvigheid te zien viel: een hout
snijder uit Arnemuiden en een netten-
breister, een babbelaarbakster uit West-
kapelle, een spinster uit Zuid-Beveland,
een mutsenplooister uit Borssele, een of
meer leerlingen van de Kantwerkschool te
DI'j i'ATEX T-(i E1 SER. kEASSE C.
Dc Ueyscrs van deze klasse, dienen om vnmmd-Uijk eene
'3S&» kleine hoeveelheid warm water oort te bren
gen voor slaapkamerskleedkamers kin
derkamers, kantoren, wasehtal'els enz.
Zij worden in 2 grootten vervaardigd, die
respectievelijk 1ol 3 liter water per mi
nuut verhitten.
Met de l'ATEXT-tjEY,SHIES klasse A. verkrijgt men
de volgende belangrijke resultaten:
Catalogus Tentoonstelling Gastoestellen 1884 te Middelburg.
