havens van monumentale waarde
62
van de reder Cornelis Lampsins, bij wie
hij in dienst was toen hij nog 'civiel'
opereerde, torent uit boven de kade van
de Engelse haven. Het standbeeld van
Michiel, één van de vroegste metalen
standbeeelden in Nederland, werd in
1841 onthuld op de kade niet ver van dit
huis, ongeveer daar waar Bellamypark
en Nieuwendijk elkaar ontmoeten. Pas
tegen het einde van de 19e eeuw, toen
het grastalud van het Keizers Bolwerk
(een havenfort uit het midden van de
16e eeuw) en dat van de stadsmuur
werden veranderd in 'fraai plein boven
de kasematten' zoals wij dit thans ken
nen, verhuisde het beeld van de vloot
voogd naar de hoge standplaats waar
het thans dagelijks door tientallen of
honderden vaderlanders en vreemde
lingen wordt begroet.
Onze eerste afbeelding geeft een idee
van die situatie vóór 1890. De tekenaar
zit op het Keizers Bolwerk, en kijkt naar
beneden waar het Beursplein en de
Koopmanshaven zich vertonen. Rechts
de Vissershaven met de veerboot en
tussen beide havens in het standbeeld.
Er is nauwelijks een grotere tegenstel
ling denkbaar tussen de rust, om niet te
zeggen de bijna landerige gezapigheid,
van het tafereeltje uit de 19e eeuw en de
geweldige drukte die hetzelfde stads
beeld in onze dagen kenmerkt gedu
rende een groot deel van het jaar.
Een heel verschil dus met vroeger. De
genen die van dit stadsbeeld een 'be
schermd stadsgezicht' gemaakt hebben
en zij die thans ijveren voor het behoud
van de Visserhaven en van het restje
van de Koopmanshaven behoeven dit
zeker niet te doen met het argument 'dat
het beeld ter plaatse behouden moet
blijven zoals het altijd geweest is'. Dat
doen zij ook niet. Zij behoren juist tot
degenen die wel beter weten. Geschie
denis betekent verandering, en geschie
denis is hier volop aanwezig. De oor
sprong van de Koopmanshaven gaat te
rug tot het begin van de 14e eeuw - om
precies te zijn: 1308 - en de Vissersha
ven werd gegraven in 1443. Sedert dit
ver in het verleden liggende begin heb
ben ze onafgebroken historie gemaakt
en beleefd. Als er een film van kon wor
den gemaakt zou die een beeld te zien
geven van allerlei veranderingen.
Het nu gedempte deel van de Koop
manshaven bestond nog in het begin
van onze eeuw. Er zijn dus nog mensen
die het nog gezien hebben. Maar wie,
ook toen, wist iets af van de watermolen
(die draaide op eb en vloed) die zich
eens bevond op de plaats waar een ver
binding was gemaakt tussen het Mo
lenwater (ouder dan de haven van 1308,
tevens dienend als spuikom) en de
Koopmanshaven? Of van de Middel
burgse Poort, daar vlakbij? Onze tweede
afbeelding, een gedeelte van een kaart
uit 1590, laat zien waar die molen en die
poort eens gestaan hebben. Het Molen
water, later omgevormd tot Spuiboe-
zem, dat er ook op te zien is verdween in
1975, het werd gedempt in het kader
van de Delta werken. Ook al blijft een
icnun.
Afbeelding 2.
