STOEPPALEN UIT DE ZEVENTIENDE EEUW Frans Beekman 212 In de collectie Zeelandia lllustrata bevindt zich een - in 1940 gelukkig gespaard ge bleven - tweetal tekeningen in Oostindische inkt van Jan H. Hollestelle voorstellende een viertal bewerkte stoeppalen. De toelichting van M. Fokker uit 1904 spreekt van 'hardsteenen palen (schamppalen) geplaatst op de hoeken der straten ter beveiliging van de huizen tegen het aanrijden van rij- of voertuigen. Deze palen, waarvan sommige sierlijk zijn bewerkt, komen in Middelburg nog veelvuldig voor'. In het nu volgende artikel zal deze 'veelvuldigheid' voor Zuidwest Nederland bepaald worden aan de hand van een inventarisatie. Daarna zal de ornamentering en de verspreiding van deze 17e eeuwse stoeppalen in Nederland en België kort worden besproken. De grote betekenis van enkele Zeeuwse steden zal hieruit duidelijk blij ken. Inventarisatie Basis voor het speurwerk naar stoeppa len vormden de Voorlopige lijst der Ne- derlandsche monumenten van geschie denis en kunst (Zeeland 1922; Zuid- Holland 1915) en een overzicht van Hek- ker uit 1944. 1) In de oudere literatuur worden de vind plaatsen vaak slechts summier aange duid. Ter wille van de controleerbaar heid en de juiste documentatie zal hier steeds het adres vermeld worden. Ondanks de betrachte zorgvuldigheid zal deze lijst dan leemten vertonen, aanvul lingen van lezers zijn dan ook welkom. Herkenbare fragmenten, veelal het bo venstuk van een gebroken stoeppaal, worden ook vermeld. Kleine brokstuk ken zijn niet opgenomen. Type 1 Het meest algemeen zijn de stoeppalen met de zg. Vlaamse wortel als kenmer kend ornament. Ze staan op de vol gende plaatsen. Brielle Langestraat 42 1 ex. Rozenburg Bodemvondst bij de rest van een schip aangetroffen in de bouwput van een sluis. De stoeppaal was gebruikt als verankering van een wrakton. Thans in het Maritiem Museum in Rotterdam. Tholen Oudelandsestraat hoek Regen- i tesselaan 1 ex. Bergen op Zoom boerderij Hildernisse 1 fragment. Zierikzee Lange St. Janstraat 19 1 frag ment uit Middelburg Keetenstraat 11 1 fragment afkomstig uit Burgh, ook daar reeds secundair gebruikt. Met jaartal 1633. Goes Bierkade hoek Koningstraat 1 fragment 's-Heer Hendrikskinderendijk 120-124 1 ex. 's-Heer Arendskerke Kerkring hoek Dorpsstraat 1 ex. 's-Gravenpolder Dorpsstraat hoek Bos- seweide 1 ex. Baarland Dorpsstraat plantsoen 1 ex. Kapelle Weststraat begin Goese Straat weg 1 ex en 1 fragment. Serooskerke (W.) Lepelstraat 34 1 ex af komstig uit Middelburg. Veere Markt 9 2 fragmenten, Markt plantsoen 1 ex, Kade 31 1 ex, Kade 45 2 ex uit Koudekerke Warwijkschestraat t.o. 21-23 1 ex. Sint Laurens Golsteinseweg 2 ex. Oostkapelle steenhoop begin Toren straat 1 ex, Duinbeekseweg berm 1 fragment. Middelburg Spanjaardstraat hoek Bleek- ersgang 1 ex, Spanjaardstraat hoek Molstraat 1 ex, Penninghoek hoek St. Sebastiaanstraat 1 ex, Herengracht 124 1 ex uit Koudekerke Wijngaardstraat 15 omgekeerd in stoep verwerkt 1 ex, Schuitvlotstraat hoek Singelstraat 1 fragment, Londense Bierkaai 15 poort 1 1) Belangrijke aanvullingen mocht ik ontvangen van M. A. Aalbregte (Oostburg), Mr. J. J. Beyerman (Mid delburg, J. L. Braber (arts te Dreischor), A. M. Dumon Tak (Serooskerke), J. W. Eckhardt (Nieuwerkerk), W. Janse (Middelburg), F. Jansen (Brouwershaven), Ir. J. Loeff (Veere), Mr. P. Loeff (Voorschoten), F. W. J. Puy- laert (arts te Sas van Gent), J. D. Roeper (Vrouwen polder), H. Uil (Zierikzee. De ex te Middelburg en Veere afkomstig uit Kou dekerke van type 1 en 2 waren daar voor 1940 reeds verzameld uit allerlei plaatsen op Walcheren. Vlissmgen, Hellebardierstraat (type 1

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1976 | | pagina 24