STOEPPALEN UIT DE ZEVENTIENDE EEUW
Frans Beekman 212
In de collectie Zeelandia lllustrata bevindt zich een - in 1940 gelukkig gespaard ge
bleven - tweetal tekeningen in Oostindische inkt van Jan H. Hollestelle voorstellende
een viertal bewerkte stoeppalen.
De toelichting van M. Fokker uit 1904 spreekt van 'hardsteenen palen (schamppalen)
geplaatst op de hoeken der straten ter beveiliging van de huizen tegen het aanrijden
van rij- of voertuigen. Deze palen, waarvan sommige sierlijk zijn bewerkt, komen in
Middelburg nog veelvuldig voor'.
In het nu volgende artikel zal deze 'veelvuldigheid' voor Zuidwest Nederland bepaald
worden aan de hand van een inventarisatie. Daarna zal de ornamentering en de
verspreiding van deze 17e eeuwse stoeppalen in Nederland en België kort worden
besproken. De grote betekenis van enkele Zeeuwse steden zal hieruit duidelijk blij
ken.
Inventarisatie
Basis voor het speurwerk naar stoeppa
len vormden de Voorlopige lijst der Ne-
derlandsche monumenten van geschie
denis en kunst (Zeeland 1922; Zuid-
Holland 1915) en een overzicht van Hek-
ker uit 1944. 1)
In de oudere literatuur worden de vind
plaatsen vaak slechts summier aange
duid. Ter wille van de controleerbaar
heid en de juiste documentatie zal hier
steeds het adres vermeld worden.
Ondanks de betrachte zorgvuldigheid zal
deze lijst dan leemten vertonen, aanvul
lingen van lezers zijn dan ook welkom.
Herkenbare fragmenten, veelal het bo
venstuk van een gebroken stoeppaal,
worden ook vermeld. Kleine brokstuk
ken zijn niet opgenomen.
Type 1
Het meest algemeen zijn de stoeppalen
met de zg. Vlaamse wortel als kenmer
kend ornament. Ze staan op de vol
gende plaatsen.
Brielle Langestraat 42 1 ex.
Rozenburg Bodemvondst bij de rest van
een schip aangetroffen in de bouwput
van een sluis. De stoeppaal was gebruikt
als verankering van een wrakton. Thans
in het Maritiem Museum in Rotterdam.
Tholen Oudelandsestraat hoek Regen-
i tesselaan 1 ex.
Bergen op Zoom boerderij Hildernisse 1
fragment.
Zierikzee Lange St. Janstraat 19 1 frag
ment uit Middelburg Keetenstraat 11 1
fragment afkomstig uit Burgh, ook daar
reeds secundair gebruikt. Met jaartal
1633.
Goes Bierkade hoek Koningstraat 1
fragment 's-Heer Hendrikskinderendijk
120-124 1 ex.
's-Heer Arendskerke Kerkring hoek
Dorpsstraat 1 ex.
's-Gravenpolder Dorpsstraat hoek Bos-
seweide 1 ex.
Baarland Dorpsstraat plantsoen 1 ex.
Kapelle Weststraat begin Goese Straat
weg 1 ex en 1 fragment.
Serooskerke (W.) Lepelstraat 34 1 ex af
komstig uit Middelburg.
Veere Markt 9 2 fragmenten, Markt
plantsoen 1 ex, Kade 31 1 ex, Kade 45 2
ex uit Koudekerke Warwijkschestraat
t.o. 21-23 1 ex.
Sint Laurens Golsteinseweg 2 ex.
Oostkapelle steenhoop begin Toren
straat 1 ex, Duinbeekseweg berm 1
fragment.
Middelburg Spanjaardstraat hoek Bleek-
ersgang 1 ex, Spanjaardstraat hoek
Molstraat 1 ex, Penninghoek hoek St.
Sebastiaanstraat 1 ex, Herengracht 124
1 ex uit Koudekerke Wijngaardstraat
15 omgekeerd in stoep verwerkt 1 ex,
Schuitvlotstraat hoek Singelstraat 1
fragment, Londense Bierkaai 15 poort 1
1) Belangrijke aanvullingen mocht ik ontvangen van
M. A. Aalbregte (Oostburg), Mr. J. J. Beyerman (Mid
delburg, J. L. Braber (arts te Dreischor), A. M. Dumon
Tak (Serooskerke), J. W. Eckhardt (Nieuwerkerk), W.
Janse (Middelburg), F. Jansen (Brouwershaven), Ir. J.
Loeff (Veere), Mr. P. Loeff (Voorschoten), F. W. J. Puy-
laert (arts te Sas van Gent), J. D. Roeper (Vrouwen
polder), H. Uil (Zierikzee.
De ex te Middelburg en Veere afkomstig uit Kou
dekerke van type 1 en 2 waren daar voor 1940 reeds
verzameld uit allerlei plaatsen op Walcheren.
Vlissmgen, Hellebardierstraat (type 1