stoeppalen uit de zeventiende eeuw
213
fragment, Blindehoek 5 1 fragment,
Nieuwstraat 26 (steenhouwerij De Kuy-
per) 1 fragment, Seisweg 250 1 ex.
Koudekerke Vebenabos 1 ex.
Vlissingen Hellebardierstraat 4 1 ex.
Oost-Souburg Groot Abeele 22 1 ex.
Groede Molenstraat 28 (Lutherse kerk) 2
ex.
Sas van Gent Oostkade 19 en 23 1 ex en
1 fragment.
Terneuzen 2 ex als schamppaal gebruikt.
In totaal zijn dit 44 stoeppalen.
Type 2
Stoeppalen met de Vlaamse wortel,
maar met rechte zijkanten zijn in
Goes St. Jacobsstraat hoek Vuilstraat 1
fragment.
Veere Kade 73 1 ex.
Middelburg Korendijk 34 omgekeerd als
stoepje 1 ex, Herengracht 124 1 ex uit
Koudekerke Wagenaarstraat 1 (tuin)
Voor gotische huis 2 ex een daarvan
met jaartal 1634, Zusterstraat hoek Zus
terplein 1 ex, Voorborch 18 1 ex ca 1924
uit een sloot tussen Koudekerke en
Souburg gehaald, Spanjaardstraat 74 1
fragment (Nieuwstraat 35 variant: leeu-
wekop met ring i.p.v. wortel)).
Vlissingen Hellebardierstraat 4 1 ex.
Oostburg Erasmusstraat plantsoen 1 ex
met jaartal 1672, Eenhoornplantsoen 1
ex.
Hulst Grote Markt 14 afkomstig van 12 1
ex.
In het aangrenzende Vlaanderen trof ik 4
ex van dit type aan in Brugge (waaron
der 1 ex met jaartal 1634); ook te Zaffe-
lare staan 2 ex. In verband met de date
ring zullen deze Belgische ex nog ter
sprake komen.
In totaal zijn dit 13 STOEPPALEN.
Type 3
Was er bij bovenstaande typen een be
paalde overeenkomst, geheel afwijkend
zijn stoeppalen met een versiering van
zg. rolwerk.
Ze bevinden zich op de volgende plaat
sen.
Somme/sdijk 1 ex gelegen tegen de N.
H. kerk.
Zierikzee Oude Haven ZZ hoek Pottebak-
kerstraat 1 fragment.
Domburg 'X Groentje 1 ex.
Oostkape/le Steenhoop begin Toren
straat 1 ex in drie stukken
Middelburg Nieuwstraat 26 (steenhou
werij De Kuyper) 1 ex thans te Sas van
Gent, Schuitvlotstraat hoek Singelstraat
1 fragment, Hagepreekgang 2 1 frag
ment.
Oost-Souburg Kanaalstraat bij spoor
wegovergang 1 fragment.
Sluis Kaai hoek 's-Heeren Boudewijn-
straat 1 fragment, Smeestraat 7 1 frag
ment.
Totaal 10 exemplaren.
Het vierde type van de tekening van
Hollestelle betreft een stoeppaal die blij
kens een ansichtkaart uit het begin van
deze eeuw op de hoek van de Singel
straat en de Molstraat gestaan heeft.
Nergens in Nederland zag ik een stoep
paal met eenzelfde ornamentering
Uit de 17e eeuw zijn in Zeeland nog wel
andere fraaie stoeppalen te zien. Het zijn
echter 'eenlingen' en in verband met
vergelijking met de rest van Nederland
gaan de nu volgende beschouwingen
over totaal 67 exemplaren in Zuidwest
Nederland, (type 1, 2 en 3).
Ornamentering en datering
De beschreven stoeppalen zijn gemaakt
van hardsteen: een onder-carbonische
kalksteen die in België ontgonnen
wordt. De palen zijn ca. 1.25 m hoog. De
achterzijde is ruw en onversierd; soms
zitten daar de gaten voor bevestigings-
stangen.
De motieven aan de voor- en zijkanten
kunnen begrepen worden als men ken
nis neemt van de Nederlandse renais
sance bouwkunst uit het begin van de
17e eeuw (Vermeulen, 1931; Gabriëls,
1958; Janse, 1965).
Hetgeen aan de voorzijde van de typen 1
en 2 het meest opvalt is de z.g. Vlaamse
wortel. Dit motief is van de draaibank
van de schrijnwerker afkomstig en werd
Middelburg, Korendijk (omgekeerde paal bij wijze van stoepje in gebruik, type 2).