jan jacob lodewijk luti en de waalse gemeente te middelburg
16
en triest, maar niet sombermakend. Alles
getuigde van de plaats die hij in zijn ieven
had ingenomen. Hij behoorde tot hen, die
God bemind hebben en zich evenzeer in
gesteld hebben op de waarachtige mense
lijkheid.
28 December 1901 kwam een einde aan
dit werkzame leven. Ook in Middelburg
wekte zijn heengaan bij velen een diepe
ontroering op. De Middelburgsche Cou
rant wijdde er aandacht aan. Ditmaal niet,
zoals gewoonlijk, onder kerknieuws, maar
op de voorpagina.
Dinsdag 2 januari 1902 werd zijn stoffelijk
overschot op de algemene begraafplaats
Crooswijk ter aarde besteld. Vele vrienden
uit het kerkelijke leven waren daar bijeen
om hem de laatste eer te bewijzen. De
baar was met vele kransen bedekt. Toe
spraken werden gehouden door de heren
Bresson voor de waalse kerken en Haspels
namens de synode van de nederlandse
hervormde kerk. De zoon van de overle
dene sprak een woord van dank voor de
laatste eer aan zijn geliefde vader bewe
zen.
Gelukkig zij die sterven in de Heer",
schreef Chavannes, ,,Zij rusten van hun
arbeid en hun werken volgen hen.
Portret op 66-jarige leeftijd
In zijn uiterlijk had hij niets briljants. Een
hoge taille, kort en dik en een breed
gezicht gaven zijn figuur weinig sierlijk
heid. Bekijkt men het portret nogmaals,
na bovenstaande beschrijving vergeten te
hebben, wordt men dan niet getroffen
door de blik die er uit spreekt en welke de
foto slechts onvoldoende kon weergeven?
Bewonder die helderheid, die vastbera
denheid en diepzinnigheid, gepaard aan
de bijna volmaakte vriendelijkheid. Dan
gaat men de man zien, die èn een nauw
gezette en bekwame bestuurder èn ter-
zelfdertijd een invloedrijke leider was, naar
wiens woord immer werd geluisterd. Hij
sprak niet zonder noodzaak, maar wat hij
zei was juist en scherpzinnig. Wanneer
men hem niet altijd kon volgen, bracht hij,
zonder er ooit enige scherpte in te leggen,
weer doorzicht in het debat.
Ook bezat hij de gave de jeugd te begrij
pen. Zijn leerlingen zeiden van hem:On
ze leermeester is een man die ziet, die lui
stert, die begrijpt en a/s het nodig is,
zonder enige hatelijkheid, maar met veel
doorzicht laat blijken dat hij begrijpt.
Nogmaals de waalse gemeente
Nam zoals in de aanvang gesteld werd
de waalse gemeente in het godsdien
stig leven van Middelburg een voorname
plaats in, zo hebben ook beide middel-
burgse predikanten binnen het verband
van de waalse gemeenten in het geheel, in
de tweede helft van de negentiende eeuw
een voorname rol gespeeld. De predikant
Jean Henri Gerlach was van 1864 tot en
met 1872 lid van de Commissie tot de za
ken der waalse kerken in Nederland, in
1864 vice-president, in 1865 secretaris. In
1868, 1869 en 1872 werden de werkzaam
heden door zijn secundus J. J. L. Luti
waargenomen. In 1875 wederom lid en
van 1880 tot en met 1882 en van 1887 tot
en met 1889 president. Luti was van 1873
tot en met 1897 secretaris. Van 1880 tot
en met 1882 was de invloed van de mid-
delburgse predikanten in deze commissie
dus wel uiterst groot.
Maart 1890 nam de heer J. H. Gerlach af
scheid van de waalse gemeente te Middel
burg met een prediking naar aanleiding
van Matth.28:16 en 17: ,,Mais les onze
disciples s'en allèrent en Galilée, sur la
montagne oü Jésus leur avaint ordonnè
d'aller. Et quand ils Ie virend, i/s l'adorè-
rent, même ceux qui avaient douté.
In de ontstane vacature werd voorzien.
Nog hetzelfde jaar werd een toezegging
van beroep uitgebracht op de heer P. Nel
son Itié, predikant te Lacépède, Lot-et-
Garonne. 18 December 1890 werd deze,
na gehouden Colloquium doctum, door
de Commissie tot de zaken der waalse
kerken in Nederland tot de evangeliebe
diening in de nederlandse hervormde kerk
toegelaten. In de ochtend-godsdienst
oefening van zondag 22 februari 1891 had
de bevestiging plaats door de heer Luti uit
Rotterdam. Deze sprak naar aanleiding
van Hand. 13 15 2e gedeelte: Hommes
frères, si vous avez quelque exhoration a
faire au peuple, faites-la." Onmiddellijk
daarop hield de heer Itié zijn intre-redeJ).
In 1894 werd aan de heer Nelson Itié door
het gemeentebestuur van Middelburg ver
gunning verleend om aan kinderen boven
de lagere schoolleeftijd onderwijs te geven
,,in de uitspraak en de spreektoon der
fransche taa/"k)Van deze lessen werd
een dankbaar gebruik gemaakt. Niet al
leen door hen die tot de waalse gemeente
behoorden. Ook ouders van hervormde
huize, die vonden dat enige kennis van de
godsdienst bij de „educatie" van hun kin
deren behoorde, maakten er dankbaar ge
bruik van. Och ja, twee vliegen in één
klap: een beetje godsdienst en gratis fran
se conversatieles.
Op 1 maart 1904 ging de heer Nelson Ité
met emeritaat en vestigde zich wederom
in Frankrijk. Vermoedelijk aldaar in 1941 of
1942 overleden, daar hij in 1941 voor het
laatst op de lijst van emeriti voorkomt').
Kanttekeningen
a) De samenstelling van de grote kerkeraad
van de waalse gemeente was: de predi
kant Jean Henri Gerlach; de ouderlingen
Dr. Hendrik Ripping, Willem Michaël
Engelberts, Dr. Adriaan Abraham Fokker,
Pieter Dumon Tak, Hendrik Paulus Abra
hams, en Rudolphus Cornelis Engelberts;
de diakenen Mr. Gerhardus Nicolaas de
Stoppelaar, Pieter Frederik Jan van Burg,
Mr. Jacob van der Graft, Jhr. Mr. Johan
Willem Meinard Schorer, C. ten Brumme-
ler en Johannes Adriaan Tak.
b) Het woonhuis van het echtpaar Luti was
het nog bestaande pand „De blauwe
fontein".
c) De Algemene synodale commissie was
reglementair als volgt samengesteld: de
praeses, vice-praeses en scriba van de
synode, benevens drie predikanten en
drie ouderlingen. Met uitzondering van
de secretaris, die een adviserende stem
had, hadden alle leden een concluderen
de stem. In de regel kwam men twee keer
per jaar bijeen, n.l. in voor- en najaar.
