omdat zij waren van joodse stam
49
een aantal vroegere stadgenoten bij de
„Barnevelders" onder te brengen: de fa
milie Weijl, de familie Izaak Boasson en de
familie Wiener die Middelburg lang voor
1940 verlaten had.
„de Schaffelaar" werd een broeikas van
spanningen. Presser^ schrijft: „Er waren
diverse dans. Er waren ouderen en jonge
ren, die soms botsten. Géén spanning
tussen geld en intellect, aldus een zegs
man. Het is mogelijk. Een spanning tussen
geldadel en intellectuele adel, aldus een
zegsvrouw. Het is mogelijk; zij liet daar
onmiddellijk op volgen: op buitenstaan
ders moet het de indruk gemaakt hebben
van een krankzinnigengesticht. Ook dat is
mogelijk. Er was nog al wat snobisme. Er
was een Zeeuwse kliek. Er was een kliek
je) alcoholdrinkers.Er zal ten naaste bij
dezelfde ondragelijke sfeer geheerst heb
ben als wij aantroffen in de internerings
kampen voor Joodse emigranten te Sluis
in het winterhalfjaar 1939-1940.
Driekwart jaar leefden de beschermelin
gen van Frederiks en Van Dam in hun Bar-
neveltse enclaves, toen vonden de macht
hebbers het welletjes. Op 29 september
1943 werden de Nederlandse Verdienst-
juden overgebracht naar Westerbork,
waar zij legering vonden in barak 85, be
schreven als „een vuile beestenstal om
van te kotsen". Tweeëntwintig meest
jonge mensen hadden kans gezien tij
dens het transport te vluchten. De overi
gen werden later afgevoerd naar There-
siënstadt. Zij kwamen terecht in het At-
tersghetto, het bejaardenkamp dat zich in
zoverre van andere kampen onderscheid
de dat het geen gaskamer had.
zeventig Joodse Zeeuwen. Daaronder zijn
niet begrepen degenen die, hoewel gebo
ren en getogen in onze provincie, in 1940
elders hun woonplaats hadden.
Van de vooroorlogse Joodse populatie in
Zeeland bleven vermoedelijk vijfentwintig
mensen gespaard. De kerkklok in het
Noordbevelandse Colijnsplaat, plaatsver
vanger van de door de Duitsers geroofde,
herinnert aan de geslaagde onderduikpe
riode van een Middelburgse Joodse fami
lie.
1Dr. J. Presser t.a.p., eerste deel, pag. 442.
Op de Nederlands-Israëlitische begraaf
plaats te Middelburg is een gedenkteken
opgericht voor de Joden van Zeeland die
slachtoffer werden van het naziregime:
een strakke zuil, bekroond door de Da
vidsster, geflankeerd door twee plaquet
tes, waarop links in het Nederlands,
rechts in het Hebreeuws de volgende
tekst te lezen is: Ter nagedachtenis van
hen, wier namen hier zijn vermeld, de
Joden van Zeeland, kinderen van ons
volk, die in de jaren 1940-1945 door de
vijand meedogenloos weggerukt en om
gebracht werden, omdat zij waren van
Joodse stam. Mogen hun zielen rusten in
des A/machtigen schaduw.De linker- en
de rechtervleugel van het bescheiden mo
nument vermelden de namen van tweeën-
