jacob cats 1 577-1 977 95 1574 was de stad overgegaan naar de prins van Oranje. Al spoedig ontving de stad nieuwe impulsen en als Antwerpen in 1585 overgaat in de handen van Parma komen talrijke Zuidnederlanders de eco nomie van de stad versterken, zozeer dat de stad opnieuw uitgelegd moet worden. Rond 1600 wordt de nieuwe vestinggordel aangelegd en is Middelburg één van de voornaamste steden van de noordelijke Nederlanden. Cats zal in de stad belang rijke handelslieden ontmoeten zoals leden van de familie De Moucheron. Later neemt hij deel aan het culturele leven van de stad. Door het tot stand komen van het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) verliest hij een belangrijk deel van zijn inkomsten als advocaat. Hij zoekt naar ander emplooi en vindt die in westelijk Zeeuwsch-Vlaan- deren waar hij het door mensenhand ge ïnundeerde land gaat bedijken tezamen met zijn broer. Hij sticht de Catshoeve te Groede. Uit alles blijkt dat hij zeer goed op de hoogte is met de techniek van inpolde ren, maar ook met het boerenbedrijf. Hier gaat hij zijn naam verwerven in de 19e eeuw dan van Zeeuwse poldergast. Hij wint ettelijke processen met kloosters en abdijen in de zuidelijke Nederlanden en niet altijd op fraaie wijze. Ondernemer Wanneer we de bedijkingsactiviteiten van de Catsen in westelijk Zeeuwsch-Vlaande- ren bezien, komen we töt de overtuiging dat Jacob Cats zijn belangen en die van zijn mede-geïnteresseerden voortreffelijk heeft gediend, maar dat zijn optreden bij de processen in onze ogen bedenkelijk dicht bij het ongeoorloofde ligt, maar nog maals: in onze ogen. Fockema Andreae zegt hiervan: Jacob Cats behoort geheel tot die privê-onder- nemers, die, zo ze veel wagen, ook meer mogen winnen. De Overheid moet de al- gemeene belangen waarborgen en de handhaving der openbare orde garande ren, verder strekt zich haar taak niet; de ondernemers moeten in hun ondernemin gen de nodige bewegingsvrijheid hebben met het daartoe vereiste bestuursge- zag. "Wel kan men van zijn activiteiten zeggen dat hij een type ontginner is ge weest, die in de renaissance-tijd past, met rationeel opgezette verkavelingen en doel matige exploitatie. Wanneer wij zijn twee de huis: het Munnikenhof onder Grijps- kerke, bekijken, valt ook de renaissance- tuin op. Later zal Cats nog bedijkingen in Engeland ondernemen, die hem niet het profijt gebracht hebben, dat hij ervan ver wachtte. Eerder, in 1621, aanvaardt hij het pensionarisschap van Middelburg, dat hij voor hetzelfde ambt verwisselt in Dord recht in 1623, waar hij tot 1636 zal blijven. Kikker De Hollanders, met name de Amsterdam mers, keken wat neer, en dit met een ver klaarbaar zelfbewustzijn, op de Zeeuwen, maar zij hadden ook Hooft en Bredero. Laten wij hier Huizinga nog eens citeren. ,,Maar is het toch niet een feit, dat het volk der ronde Zeeuwen, stoute zeevaar ders en visschers, goedmoedige boeren, voor de werken van den geest en van de scheppende hand in onze bloeiperiode niet veel heeft voortgebracht? Was de ,,ZeeuWsche Nagtegaal", waarmee de beaux-esprits van de Sche/deboorden zich in den letterkamp waagden, toch wel heel zeker niet een zomersche, slaapverdrij vende en toch rust meebrengende kikker in het riet?" Cats heeft aandeel in de sa menstelling van de verzamelbundel de ,,Zeeusche Nachtegael" gehad welke uit gave de bedoeling had het verwijt te ont zenuwen dat de Zeeuwen op kunstgebied Wie van passe grypen can Dat is vry een handigh man. Jonge Maeghden, swacke dieren Vrouwen van gedweeghen aert Dienen wel te sijn bewaert (uit: Proteus ofte Minnebeelden, verandert in Sinnebeelden, ed 1 627)

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1977 | | pagina 27