zeeland: 't is maar es praeten
106
Van betekenis is ook het werk van de
Provinciale Commissie Begeleiding Indus
trialisatie, waar alle beleidsfactoren
samenkomen en waarin een poging tot af
weging wordt gedaan.
Voor het bedrijfsleven is één zo'n adres
overzichtelijk. Ook dit is op zichzelf geen
links beleid, al werd dit aanvankelijk ge
dacht. Het is een begin van een eco-
nomisch-en-milieu-effect rapportage, die
bij de aanvraag van Monte-Edison in het
Sloe pionier werk voor ons land is ge
weest. Het heeft o.a. tot gevolg gehad dat
men tot een terrein-indeling kwam die
voor het milieu veel beter was, maar die
financieel voor het bedrijf een groot offer
betekende. Niet dit probleem, maar in
terne moeilijkheden van het bedrijf heb
ben geleid tot vestiging elders. Ik blijf
tegenover zo'n soort vestiging positief
staan, zeker met onze avancerende mi
lieu-wetgeving en -beleid.
De aanpak van het zeehavenbeleid in Zee
land is er trouwens de oorzaak van ge
weest dat deze provincie sociaal-econo
misch gesproken van de meest labiele de
meest stabiele is geworden. Dit blijkt
ondermeer uit een recente studie in Eco
nomisch- Statistische Berichten (13 april
1977) van de Overijsselse ETI medewer
ker Van de Vooren. Zeeland is een van de
weinige provincies waar de loonsver
hogingen goed zijn opgevangen. In het
noorden en het zuiden fluctueert het loon-
aandeel in de produktiewaarde erg grillig,
wat wijst op moeilijke concurrentieposi
tie. De oorzaak is gelegen in de eco
nomisch sterke grootindustrie in Zeeland
en ten dele in het uitbuiten van de guns
tige ligging en de verbeterde agglomera
tie-effecten. De thans opgezette perio
dieke groeirapportages moeten hier
duidelijk antwoord op geven. Het is te
hopen dat de provincies, met name de
ETI's daarin een rol zal krijgen te ver
vullen, vooral ook omdat we met de wet
op de investeringsrekening voor het eerst
doelbewust het regionaal beleid per be
drijfssector kunnen gaan stimuleren.
In dit verband wil ik er op wijzen dat uit
een rapport van de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid is gebleken
dat de ambtelijke adviesorganen van de
overheid een elitaire Randstadzaak zijn,
zoals onlangs het dagblad Binnenhof zich
uitdrukte.
De W.R.R. wil 36 slapende adviescom
missies opheffen en de overige 370 niet in
omvang meer laten toenemen. Kunnen er
nog wel wisselspelers uit de periferie wor
den ingezet?
Tot slot nog enige opmerkingen over de
toekomst. Groei van het inwonertal zal er
voor Zeeland, zij het in bescheidener ma
te, wel in blijven zitten. Met zo'n 3000
groei per jaar, waarvan meer dan de helft
in-migratie, zijn we dan met 400.000
Zeeuwen anno 2000, wat ook gunstig is
voor de kleine kernen. Onze beperkte bij
drage aan de indamming van de be-
volkingsgroei-opdracht van de commissie
Muntendam- is daarbij ingecalculeerd.
Het F.N.V., dat zich maar blijft richten op
de eigen aanwas zonder migratie zal zich
vergissen. Immers dan is de groei, nog
eens verdeeld over vele gebieden, te ge
ring om de pomp aan te zwengelen.
Bovendien is de opleiding voor jongeren in
Zeeland te beperkt in keuze, zodat bij
voorbeeld altijd vele Havo-afgestudeer
den zullen vertrekken om plaats te maken
voor anderen. Uit-migratie is een eeuw
lang als normaal beschouwd voor de peri
ferie, ook al worden tallozen daartoe ge
dwongen. Wat dit betreft is de „ge
dwongen" verhuizing van de P.T.T.-ers
naar het noorden niet erger of minder erg.
In onze post-industriele maatschappij zal
de industriële werkgelegenheid bij
groeiende produktie afnemen. Vooral voor
de grotere industrieën is dit een goede
zaak, mits de inkomensoverdrachtme
chanismen in ons economische systeem
(kunnen) worden ingebouwd om de
dienstensector op te rekken. Juist deze
dienstensector is gebaat met de op gang
komende decentralisatie van het welzijns
beleid. Te denken valt aan de verbreding
en verdieping van het onderwijs een
klein voorbeeld:
de grote behoefte aan logopaedisten-, het
beleid ten aanzien van de jeugd, de bejaar
den, de volksontwikkeling en aan vele
andere zaken, zoals lokale milieudiensten.
Per definitie zal hierdoor een sterke stimu
lering van de spreiding uitgaan, het bij
staan van de bevolking ter plaatse. De vrij
sterke positie van Zeeland's economie
zou dan wel eens een gunstige voedings
bodem kunnen zijn.
Het is vooral te hopen dat het beleid van
de provincie sterker dan voorheen op de
onderwijssector gericht wordt. Het gaat
niet om onderwijs of zeehavens, maar om
het een en het ander.
Tegenover de nieuwe ontwikkelingen zul
len we ons positief moeten opstellen. Ge
vaarlijk is het te doen alsof duistere
machten ons permanent bedreigen, om
dan als het ware op een verlossing te
wachten. Dat staat aan een rationele
oplossing van de werkelijke problemen in
de weg. Paniek vernietigt slechts de
mogelijkheden om efficfènt op te treden.
Zo is het gevaarlijk als de slachtoffers van
de afschuwelijke ramp in Saveso als een
soort melaatsen worden beschouwd en in
hotels worden geweigerd.
Het brengt me Robert Pirsig in gedachten
met zijn Zen en The Art of Motorcycle
Maintenance. Hij schrijft in deze „detec
tive story" van hoge idealen over de an
ti-technische massabeweging die als leuze
heeft stop de techniek, doe het ergens
anders, maar niet hier". Intussen profi
teren de anti-technici van de moderne ver
voerstechniek om het wijde gebied van de
States te verkennen en de stad te ont
vluchten, een anomalie die door de hoofd
figuur wordt opgevangen door zijn conse
quente waardering van het motoronder-
houd. Zen dus, maar ook techniek. Hij
voegt er aan toe: „de anti-technische op
stand wordt nog altijd ingehouden door
een dun web van logica, die ons zegt dat
er zonder fabrieken geen banen zouden
zijn, noch een redelijke levensstandaard.
Maar er zijn menselijke krachten die ster
ker zijn dan de logica. Als die krachtig ge
noeg worden in hun haat tegen de
techniek kan dat web breken". Ik voeg er
aan toe: laten we met Jona hopen dat de
zwartgallige profetieen het ons mogelijk
maken de wereld te redden omdat ze
serieus worden genomen en niet met
Kassandra dat ze ten onder gaat omdat de
waarschuwingen in de wind worden ge
slagen.
Tenslotte een woord over de samen
werking met de Belgische grensgebieden.
Het gehele Schelde-landschap vraagt om
zo'n samenwerking.
De openbare besturen, de provinciale in
stituten en de universiteiten van Rotter
dam en Gent en de economische Hoge
school van Antwerpen zouden zich in het
