gent-terneuzen, terneuzen-gent
74
gebeurd, maar wij houden in Zeeland wel
de herinnering aan haar levend in de naam
van de Wilhelminapolder, eertijds Lode-
wij kspolder geheten.
Op het banket ter gelegenheid van de
opening van het kanaal en waaraan de ge
deputeerde staten van Vlaanderen en Zee
land aanzaten, werd een lied in het Frans
gezongen van 6 coupletten op de wijze
van ,,J'ai vupartout dans mes voyages".
Het laatste couplet was voor de Zeeuwen:
Aux Zélandais
D'un oeil un peu jaloux, peut-être,
Messieurs, vous retrouvez chez nous
Un chef qui ne fut pas ie maitre
De ne travailler que pour vous
Mais toutlebien qu'ii pouvait faire,
Assez vous en avez joui;
De la Zélande ii fut Ie père;
La Flandre a son touraujourd'hui.
In een voorafgaand couplet wordt de ge
schiedenis herdacht, de Spanjaarden, en
Nassau, ons schild. Thans voegt het
Koninkrijk Vlaanderen en Zeeland samen
onder de weldaden van Willem. Het va
derschap over Zeeland vroeger en over
Vlaanderen nu, zoals bovenstaande slot
regels vermelden, slaat op het gouver
neurschap van Van Doorn.
Geschiedenis heeft ironische trekjes, zo
heette het eerste koopvaardijschip dat het
kanaal doorvoer „De Harmonie". Van
echte harmonie was in 1830 niets meer te
vinden, de scheuring was onherroepelijk
een feit, de scheepvaart kwam stil te lig
gen.
rechten
Het kanaal van Terneuzen, was met het
kanaal Luik-Maastricht, de Zuid-Willems
vaart en het kanaal Brugge-Sluis een in
ternationaal kanaal dat een verbinding
vormde tussen Nederland en België sedert
de eerste helft der vorige eeuw. Tussen
deze landen werd het recht om de scheep
vaart uit te oefenen op de Nederland-Bel
gische kanalen beheerst door art. 10 van
het verdrag van 19 april 1839. Bij hettrac-
taatvan 5 november 1842 werd bij art. 26
bepaald, dat de schepen die uit zee komen
om zich door het kanaal naar België te be
geven, en omgekeerd, niet onderworpen
zullen zijn aan de betaling van enig recht
onder welke naam ook. Art. 30 bepaalde
dat loodsgelden niet geheven mogen wor
den, indien van loodsen wier gebruik
niet verplicht is geen gebruik wordt ge
maakt. Bij hetzelfde tractaat werd de af
watering geregeld. Geen afwateringen
meer op het Nederlands kanaalgedeelte.
Voortaan gebeurde dit via de van 1843 tot
1845 gegraven Westelijke en Oostelijke
Rijkswaterleidingen.
Het is misschien niet het interessantste
deel van mijn verhaal, maar het is nodig
nog enige overeenkomsten te vermelden.
Bij de overeenkomst van 20 mei 1843
werd bepaald, dat het peil van het boven-
pand op 4.40 m is gesteld boven de
bovenslagdorpel der schutsluis te Sas van
Gent en het verval van die sluis op 0.20 m.
Ten gevolge van het toenemende verkeer
maakte men van Belgische zijde de wens
kenbaar om het kanaal voor schepen van
grotere afmetingen bevaarbaar te maken.
Opnieuw werd een internationale com
missie benoemd om een „daartoe strek
kende" overeenkomst te ontwerpen. Op
31 oktober 1879 werden bij overeenkomst
verschillende verbeteringen vastgesteld.
Beoosten Sas van Gent zal een nieuwe
arm aangelegd worden waarin een schut
sluis van 12 m wijdte en 110 m nuttige
lengte. De over de nieuwe kanaalarm te
bouwen draaiburg verkrijgt 17 m wijdte.
In 1880 werden de definitieve ontwerpen
gemaakt, in 1881 de terreinen aangekocht
en in 1882-1885 de werken uitgevoerd.
De verbreding en verdieping van het ka
naal strekte zich uit van de Belgische
grens tot Sluiskil 9 km lang. Voor wie van
cijfers houdt nog de volgende gegevens:
de werken vorderden een grondverzet van
900.000mHet aangekochte terrein be
sloeg een oppervlakte van 29 ha., terwijl
bovendien 13 ha rijkseigendom ten
behoeve der werken werd ingenomen. De
uitvoering kostte 71.277.500. De nieuwe
schutsluis werd 1 september 1885 voor de
scheepvaart opengesteld.
Het is nodig hier op het illustratiemateriaal
te wijzen, omdat het meer betekent dan
alleen nieuw materieel. De excavators"
uit het tijdschrift „Engineering" laten ons
voor die tijd monsterachtige apparaten
zien. De foto's van de werkzaamheden
aan de schutsluis te Sas van Gent
1882-1884 geven een indruk van de ver
anderde wijze van werken. Waren er bij
de werken aan het kanaal door Walcheren
rond 1870 op het toppunt van bedrijvig
heid 10.000 arbeiders betrokken, dit aan
tal zal dalen als gevolg van het gebruik van
locomobielen en andere mechanische
hulpmiddelen. Honderd jaar geleden be
gon men ook op uitgebreide schaal beton
toe te passen. Men begon electrisch licht
te gebruiken dat 's nachts doorwerken
mogelijk maakte.
Nogmaals enige cijfers waaruit de ont
wikkeling der zeevaart op Gent blijkt mo
gelijk gemaakt door de nieuwe werken.
1884:1598 zeeschepen met
1.363.621 m3 inhoud
1889:1770 zeeschepen met
2.223.478 M3 inhoud
Verbetering aan de schutsluis te Sas van Gent, de sluisput op 13-1-1883 fCollectie Ze/andia lllustraial
