de stadspomp te sint anna ter muiden
204
Franse Revolutie, nog een laat doorklinken
van een denkwijze die in die periode zijn tijd
toch wel heeft gehad.
Het wapen heeft op een andere wijze de
zelfde functie vervuld als de letters: het
stempelde de pomp tot een stadsmonu-
ment in zakformaat. Over de vorm van het
wapen is nog wel het nodige te zeggen.
Zonder al te veel in bijzonderheden te tre
den zou ik hierover het volgende willen op
merken. Uiteraard hebben wij te maken
met een presentatie van het stadswapen
vóórdat in de 19de eeuw in het Koninkrijk
der Nederlanden voor alle gemeentewa
pens een definitieve vorm werd vastge
steld. Onze laat 18de eeuwse versie ver
schilt op enkele punten van het begin 19de
eeuwse door de Hoge Raad van Adel vast
gestelde wapen. De gouden kroon met vijf
bladeren die het schild dekt komt op de
pomp niet voor. In de tekst bij de afbeel
dingen wordt op deze kwestie nader inge
gaan. Voorts wordt in de officiële presen
tatie van 1817 gesproken over ,,eene naar
omlaag gerichte vlucht van zilver", terwijl
de vleugels van de schilhouder op de pomp
witgeschilderd zijn, een kleur die in de
heraldiek niet voorkomt. Dit zal om prac-
tische redenen gebeurd zijn omdat zilver
door oxydatie immers snel zwart wordt.
Een ander punt van verschil is te consta
teren wanneer wij letten op de stand van de
poten en de staart van de schildhouder,
mogelijk in verband met de vormgeving
van het wapen om de tuit. In het boven
staande wordt uitgegaan van het wapen
zoals het heden ten dage op de pomp staat
afgebeeld. Het kan zijn dat het oorspron
kelijke ontwerp er echter anders heeft uit
gezien wanneer wij de foto's uit 1902 en
1967 met elkaar vergelijken: mogelijk was
indertijd de gebeeldhouwde (graven)kroon
boven de schildhouder aangebracht. In de
revolutietijd 1794-1798 zou deze bekro
ning dan zijn weggehakt, waarna tussen
1902 en 1967 dit hardstenen gedeelte ver
nieuwd werd.
Voor deskundigen op het gebied van de
heraldiek en Middeleeuwse symboliek zal
er nog wel het nodige meer zijn op te mer
ken. Zo wellicht de stand van de halve
maan (wassende maan wassenaar) of
om een ander punt te noemen de vraag in
hoeverre het ons als een zespuntige ster
voorkomend beeld bedoeld kan zijn ge
weest als een stralend zonnesymbool .(11)
Wij zullen hier op deze zaken niet nader in
gaan, maar een kleine curieuze historische
bijzonderheid moge hier dan nog vermeld
worden, namelijk dat waarschijnlijk geheel
ten onrechte de wassenaar van het wapen
van St. Anna in verband is gebracht met de
Turken. Het feit dat er bijzondere relaties
waren met de Turken heeft waarschijnlijk
voedsel gegeven aan deze foutieve idee,
die op zichzelf merkwaardig genoeg is en
de moeite waard om aan de vergetelheid te
worden ontrukt. Het is een mooi voorbeeld
hoe in de geschiedenis associatief bepaal
de dingen die niet bij elkaar behoren met
elkaar in verband worden gebracht waar
door er een verhaal ontstaat dat dan ver
volgens in de geschiedenis zijn eigen leven
gaat leiden.
J. De collectie van deZelandia lllustrata beschikt over deze afbeelding (Catalogus Unger III, 633) uit het
begin van de 19de eeuw. Zie de grote overeenkomst met die van de schildering uit 1789. Het op deze
wijze afgebeelde stadswapen van St. Anna ter Muiden behoeft niet in te houden dat wij met een grafe
lijke stad te maken hebben (de paarlenbekroning en het cartouche behoren tot de „gewone accessoi
res"). De officiële vaststelling van het wapen in 1817 gebeurde op basis van deze illustratie en op die van
een brief van de burgemeester van het stadje; beide documenten zijn van 1815. Aandacht verdient o. m.
het feit dat de gouden kroon niet boven de schildhouder staat zoals hier maar in 1817 boven het schild
geplaatst werd (de paarlen zijn toen vervangen door vijf bladeren.
