hoofdplaat, op de kentering van het getij 117 van de bevolking uit de omgeving van Hulst, Sint-Niklaas en Maldegem afkom stig is, behoeft geen betoog als we de be volkingsregisters raadplegen die sinds 1794 zijn aangelegd. Uit de periode daar voor tasten we echter grotendeels in het duister. Verder is er ook nog een vrij grote toevloed vanuit Walcheren en Zuid-Beve land als we in het lidmatenregister van de hervormde kerk kijken, dat dateert van 1785. Bovendien kwamen in de zomer de Vlaamse seizoenarbeiders van oudsher al de oogst helpen binnenhalen. In 1783 legde Petronella Schorer, oudste dochter van Mr. Willem Schorer J.A.Zn., de eerste steen van de hervormde kerk. Het bouwwerk was een ontwerp van Coenraad Kaijzer en was net als de er naast gelegen pastorie en school ge bouwd volgens de regels van de Frans Klassicistische bouwtrant. Deze gebou wen waren mogelijk geworden door de financiële steun van de Staten van Zee land. In die tijd wilden de rooms-katholieken in Slijkplaat, op staats gebied, een kerk- schuur stichten, maar hun wens werd on geveer tien jaar later pas vervuld toen de Fransen deze streek veroverden. Tot die tijd waren ze aangewezen op de parochies van IJzendijke en Watervliet, meer dan één uur gaans. Na de Franse tijd ging veel landbouw grond over in Zuidnederlandse handen en veranderde daardoor ook de samenstel ling van de bevolking: het aantal hervorm den nam af, het aantal katholieken nam toe. In het midden van de vorige eeuw bereikte Hoofdplaat het grootste aantal inwoners vanwege de rijencultuur en de toepassing van kunstmest in de land bouw. Gehuchten als Slijkplaat, Nummer Eén, Hogeweg en Dijkeputten groeiden uit. Op Slijkplaat kwam zelfs een school. Van groot belang was de haven. Tijdens de inpoldering en de opbouw van het dorp werden hier de materialen aangevoerd. In de Franse Tijd werd van hieruit succesvol het Continentale Stelsel ontdoken. Drie keer moest de haven in zuidelijke richting worden aangelegd vanwege de inlagen. Tot ver in de vorige eeuw, was er een veerman, die afhankelijk van het tij, de mensen over de Wester-Schelde en de Braakman naar andere havens bracht. Zelfs op het eind van de jaren negentig bracht de gemeentelijke roeiboot passa giers van en naar de op stroom liggende provinciale stoomboot. De haven was in middels gedeeltelijk verzand. Voor de landbouw was de haven van zeer groot belang. Tot ver uit de omgeving werden de produkten aangevoerd. Ook de beurtvaart dient vermeld te worden: bier, gedistilleerd, bomen voor de wagen makers, riet voor de rietdekkers, levens middelen en huisraad. Men kon dat alle maal op het haventerrein vinden. De ha ven zou nog van groter belang zijn ge worden als het eindpunt van de tram niet een halve kilometer van de kaai verwijderd was en bleef, ondanks diverse acties van uit de gemeenteraad. Andere belangen dan de Hoofdplaatse, vermoedelijk die van de bietenfabrieken in Moerbeke, wa ren hier doorslaggevend. Na de Tweede Wereloorlog liep het bevol kingsaantal in de kleine kernen terug. Na een periode van weinig of geen huizen bouw, de opheffing van de christelijke lagere school, de sluiting van de haven, schijnt nu met het plan Noord-Ader" een keerpunt in de teruggang van de bevol king te zijn ingetreden. De voorzitter van de heemkundige kring West-Zeeuwsch- Vlaanderen, de heer J. A. Leenhouts, merkte tijdens een excursie op 17 juni jl. op dat het tij ten gunste van de kleine kernen aan het veranderen is, waarbij hij onder andere doelde op de huizenbouw en de dreigende opheffing van enkele scholen. Hoofdplaat heeft een bewogen geschie denis achter de rug, vooral in de begin periode. De dreiging vanuit zee lijkt ten einde te zijn; een zware deltadijk heeft het dorp van de zee afgeschermd, waardoor de haven in 1969 definitief gesloten moest worden. Als compensatie vocht waarne mend burgemeester J. A. Eekhout voor het plan De Voskaai. Onder aan de zeedijk zal een recreatiegebied aangelegd wor den, waardoor Hoofdplaat op een ander gebied, met name door het toerisme, een band met de zee tracht te behouden. Literatuur: Cornelis J. Ch.: Kerk en parochie van den H. Eligius te Hoofdplaat, Terneuzen 1945, passim. Dijk F. van: Mr. L. P. van de Spiegel, Assen 1 963, pag. 209 e.v. Lambert J. J.: Twee Limietpalen, Jaarboek Heem kundige Kring West-Zeeuws-Vlaandëren 1967/68, pag. 43-58. Nagtglas G.: Nagelaten levensberichten van Zeeu wen, Middelburg 1893, pag. 296. Oosdorp L. van: Het recht der provincie Zeeland, Middelburg 1771, pag. 37. Schorer W.: Het Nut der Bedyking, Middelburg 1771. Vijver H. A. M. van de: Bijdragen tot de geschie denis van West-Zeeuws-Vlaanderen, deel 3, Aar denburg 1 975, pag. 15, 16. De aan Adriaan Isaac Hurgronje in 1 780 geschon ken beker ter gelegenheid van de totstandkoming van de Hoofdplaatpolder. (Foto: VJim Helm)

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1978 | | pagina 5