DE MIDDELBURGSE BOLWERKEN
„De vesten zijn geheel breed en diepe, en versch,
van alle riviervisch versien, tot groot gerief der r-> #-*
ingesetenen r. W. OlJtlKe
Smallegange.
Inleiding
A/s we de Middelburgse bolwerken in hun huidige gedaante beschouwen mogen we blij
gestemd zijn over hetgeen er nog van rest. Aan de andere kant: zoveel is er niet meer over
van de eertijds ,,sier/yk beplante Buitensingels".
De aanleg van het Kanaal door Walcheren en de spoorlijn naar V/issingen deden in de
vorige eeuw de bolwerken aan de oostzijde verdwijnen. De tangent, de sne/verkeersweg
buiten het stadscentrum, kalfde onlangs nog een stuk van het V/issings- en Seisbo/werk
af. Vooral 's winters rest eraan deze zijde van de bolwerken niet veel meer dan een dunne
bomenmuur.
We willen proberen hieronder in kort bestek een overzicht van de historie der Middel
burgse bolwerken 1te geven.
Vroege omwallingen
Wanneer een middeleeuwse nederzetting
stadsrechten verkreeg betekende dit
meestal ook dat men gerechtigd was om
het stadsgebied door omwalling te bevei
ligen. Aanvankelijk gebeurde dit door mid
del van een aarden wal, een gracht en een
houten palissade. Later werden, ter meer
dere beveiliging, stenen muren, torens en
stadspoorten gebouwd.
Dommisse heeft in het begin van deze
eeuw een uitgebreide studie over de eer
ste omwalling van Middelburg het licht
doen zien.
Middelburg ontstond uit een in de 9e
eeuw tegen de Noormannen opgeworpen
verdedigingswerk. Het oudste stadsdeel,
vóór de stadsuitleg van 1254, is op de
tegenwoordige stadsplattegrond nog
goed waar te nemen; het wordt begrensd
door de Markt, Lange Noordstraat, Hof
plein, Wagenaarstraat, St. Pieterstraat,
Korte Delft en Lange Delft.
De toenmalige stad werd beschermd door
het water: door de St. Pieterstraat
stroomde het riviertje de Arne en langs de
Lange Delft liep een gegraven stads
gracht.
Stadsuitleggingen vonden plaats in 1254,
vóór 1317, in het derde kwart van de 14e
eeuw, in 1549-1550 en in 1578-1591. Mid
delburg werd in deze middeleeuwse perio
de omgeven door een ringmuur met vele
torentjes 2).
De Bolwerken:
1. Zestiende, zeventiende en achttiende
eeuw
Tussen 1585 en 1597 werden de oude
stadsmuren ten dele afgebroken. De laat
ste grote stadsuitleg, waarbij de huidige
bolwerken ontstonden, vond toen plaats:
,,Den 10en Mei 1595 werd het bestek op
gemaakt voor een uitleg van buiten de
Segeerspoort, dus tot waar de stad in
1549/50 was versterkt, naar West en
Noord om den houwer (het molenwater,
Mmm
