de satisfactie van tholen en de religie
10
Zeeuwsch-Vlaanderen 95, uit West-
Zeeuwsch-Vlaanderen slechts 1 en uit
Tholen 24, terwijl er geen enkele naam uit
Zuid-Beveland te vinden is. Dat getal van
24 veroordeelden uit de stad Tholen,
Poortvliet, Scherpenisse en St. Maartens
dijk alleen reeds moet ons aan het denken
zetten bij de vraag of dit eiland wat de
religie betreft, in de spannende jaren van
de 16e eeuw, wel zo van vreemde smetten
vrij is gebleven.
Bekend is dat de pastoor van Scherpenis
se, Jan Versteech, in calvinistische zin is
gaan prediken. Als zodanig is hij ook voor
gegaan in kerkdiensten van ,,sectarissen"
in de stad Tholen. Balthen Huybrechts uit
deze stad wordt volgens de sententien
van Alva (veroordelingen van de Bloed
raad) gestraft met ,,bannissement ende
confiscatie van goederen", niet alleen
omdat hij bekend was van de „beeld
breking", maar ook wordt hem ten laste
gelegd: „hebbende gewaepent den afge
vallen predikant van Scherpenisse nae de
eerste Predikatie geleydt die gedaen is in
gesegde Stadt van ter Tholen".
Nu heeft Hollestelle de naam van mr Jan
Versteech niet teruggevonden in de kerk
registers van Scherpenisse. In de senten
tien van Alva komt hij onder de veroor
deelden voor als „afvallige van de Catho-
lycke Kerk, en sig gemaekt Bedienaer en
Predikant van de gesegde Calvinisten".
Ook daar staat niet dat hij pastoor ge
weest is, hoewel dit toch wel waarschijn
lijk moet worden geacht, want op een
andere plaats in de sententien wordt hij
genoemd „vroeger curé van Scherpenis
se". In ieder geval is Scherpenisse-St.
Maartensdijk een broeinest van het Calvi
nisme geweest. Met Poortvliet er bij zijn
hier 19 personen veroordeeld, waarvan er
9 zijn terechtgesteld. De anderen zijn tijdig
gevlucht.
De andere kerkeraad, van de stad Tholen,
komt in de sententiën minder duidelijk uit
de verf. Op 15 juni 1570 werden vier per
sonen „vuyter steede van der Tholen"
veroordeeld. Claes de Nayer is lid geweest
van de sectarische kerkeraad. Zelfs heeft
hij „de bediening gedaen van leeser en
leeraer, en daer en boven de Aelmoessen
verzamelt in de Predikatiën van de geseg
de sectarissen". Cornelis de Cuyper wordt
Hervormde Kerk Scherpenisse 1926.
