DE SATISFACTIE VAN THOLEN
EN DE RELIGIE Ds. S. J. M. Hulsbergen
Tholen circa 1930.
Op 17 april 1577 werd getekend de „Satisfactie of voldoening op alzulke Pointen, waarop
de Stad Tholen zich onder het gebied van Zijne Princelyke Exellentie, Willem I heeft
begeven." Nadat Goes op 22 maart van dat jaar was voorgegaan, is Tholen al spoedig
gevolgd. Men kon ook moeilijk anders, want het grootste deel van het eiland was reeds
door de geuzen bezet. Vanaf die datum was Zeeland weer een eenheid zoals het door de
eeuwen heen geweest was. Vijfjaar lang is deze eenheid verbroken geweest en men heeft
het toen beleefd dat er twee regerende Staten van Zeeland waren, van wie de een zetelde
in Middelburg, na de overgave van die stad. Hun gezag ging over de eilanden Walcheren
en Schouwen-Duiveland. Toen in 1576 Mondragon zich weer had meester gemaakt van
Zierikzee, was het gebied van deze Staten beperkt tot Walcheren. De andere Staten
regeerden Zuid-Beveland, Tholen en St.-Philipsland. Het eiland Noord-Beveland was in
die tijd drijvende.
Na een breedvoerige inleiding over wie die
satisfactie zoal hebben getekend en in
welke kwaliteit, gaat het stuk voort (we
citeren een afschrift uit de 18e eeuw): ,,ln
den iersten. Aengesien die Stadt ende
Jurusdictie van der Tholen tot noch toe
altyt by d'exercitie van der catholycke
roomsche religie gebleven is, soe is myn
heere de Prince voirgenoemt te vreden dat
in de voirsz stadt ende 't gebiedt van dier
exercitie van dezelue religie gecontinueerd
wordde, belouende by desen t onderhou
den alles wes desen aengaende by t vierde
article van de pacificatie geaccordeerd en
de besloten is: ende dien volghende nyet
toe te laten, dat yemande van wat con
ditie ende qualiteyt hy sij, binnen der
voirsz. stede van der Tholen ende t ge
biedt derseluer, yedt attenderen, dat te-
gens de gemeene ruste ende vrede soude
mogen syn ende zunderlinge tegens de
voirsz. Catholycke Roomsche religie ende
exercitie van dien, noch oick dat yemandt
ter causen van dien geiniurieert, geirriteert
oft van gelijke acten geschandaliseerd
wordde, behoudens dat soewel die van
Hollandt ende Zeelandt, als andere geoir-
loft zy binnen der voirsz. stede van der
Tholen ende t gebiedt derzeluer in alle
vryheyt ende verzekerheyt te hanteren,
gaen, keeren, woonen ende trafferqueren
