de satisfactie van tholen en de religie
9
heden is de satisfactie van Tholen, na die
van Goes, aangegaan. Zoals een jaar later
in Amsterdam op de satisfactie" een
alteratie" volgde die men dan nu bezig is
te herdenken, zo is dit ook geschied in
Goes en Tholen met de bij deze steden
behorende gebieden. De Pacificatie van
Gent heeft praktisch niet gewerkt, maar
ze heeft er wel voor gezorgd dat Zeeland
weer een eenheid werd en dat de twee
Staten die onze provincie kende, werden
samengevoegd en dat als van ouds heel
het Zeeuwse gebied weer vanuit Middel
burg werd bestuurd.
Op het punt van de religie is dan in de
Satisfactie van Tholen vastgesteld ,,dat
die Stadt ende Jurisdictie van der Tholen
tot noch toe altyt by d exercitie van der
catholycke roomsche religie gebleven is".
Een zelfde zin ongeveer vinden we in de
Satisfactie van Goes. Daarop afgaande
krijgen we de indruk dat de beide eilanden
Zuid-Beveland en Tholen zeer gehecht
waren aan de rooms-katholieke religie.
Bovendien horen we ook nog wel eens dat
zij zeer koningsgezind waren. Deze twee
gingen in die tijd meestal samen. Is dit
alles zo? Hebben deze twee gebieden zo
weinig gedeeld in de onrust die er vooral
sinds 1566, het wonderjaar, en vooral
sinds de komst van Alva en de instelling
van de Bloedraad, in de Nederlanden
heerste? Voor Zuid-Beveland zijn we ge
neigd dit aan te nemen, zij het dan ook
met kleine beperkingen. Voor Tholen is
deze neiging in ieder geval heel wat min
der. Op Zuid-Beveland is er in 1566 geen
beeldenstorm geweest. Op Tholen ook
niet, naar algemeen wordt aangenomen.
Aan Hollestelle is daarvan ook niets be
kend. Wel worden later verschillende per
sonen uit Tholen veroordeeld omdat zij
betrokken waren geweest bij de „beeld-
breking", maar dat behoeft in werkelijk
heid niet het geval te zijn geweest. Dit was
een gemakkelijke beschuldiging om
iemand te veroordelen. Er zijn personen
bekend van wie vast staat dat zij niet bij de
beeldenstorm betrokken waren, maar
toch mede daarom zijn veroordeeld.
In 1961 heeft de Belgische historicus A. L.
E. Verheyden uitgegeven zijn: ,,Le Conseil
des Troubles, Liste des condamnés".
Voor zover hij die kon achterhalen heeft
hij in dit lijvige boek bijeengebracht de
namen van hen die door de Bloedraad zijn
veroordeeld. We vinden hier meer dan
12.000 namen opgesomd. Voor Zeeland is
het alleen reeds interessant na te gaan
vanwaar die veroordeelden, van wie de
meesten „fugitief" waren, kwamen. Uit
Walcheren vinden we 190 namen, uit
Schouwen-Duiveland 22, uit Oost-
Hervormde kerk Tholen 1973.