de lutherse kerk in zeeland 59
verwierf zich èn door zijn geleerdheid (hij
was ,,Artium Liberalium Magister, Philo-
sophiae Doctor") èn door zijn preekgaven
te Zierikzee een grote naam en sterke toe
loop ook van Hervormden, bijzonder van
Regeringsleden en andere aanzienlijken".
Dit was aanleiding tot vergroting en ver
fraaiing van het kerkgebouw (inwijding in
1756). Het werd ,,een waardig kerkge
bouw met zes hooge kerkramen, voorzien
van boven met een leijen dak en twee loo-
den zwanen daarop, terwijl zij aan den in
gang met eene fraaye poort en een voor
portaal pronkt".
Evenals bijvoorbeeld te Middelburg geeft
ook hier de achteruitgang van de handel
en het wegtrekken van vele buitenlandse
Lutheranen, met name Noorse en Deense
zeelieden rond 1800 een sterke achteruit
gang van de Lutherse gemeente te zien.
Omstreeks het midden der 18e eeuw was
het getal der ingezetenen binnen de stad
en het Poortambacht tussen de tien en elf
duizend; in het jaar 1800 was het nog
maar 6300! Het zielental der gemeente
was in 1798 (alleen in de stad en haar juri-
dictie): 210, in 1808 was het nog verder
verminderd tot ±150.
Op 2 juni 1799 heeft voor het eerst van
uit Zierikzee de bediening van het Heilig
Avondmaal aan de verstrooide leden van
de Evangelisch Lutherse Kerk op het
eiland Flakkée in de kerk te Meliszand op
hun verzoek plaats gehad. Dit contact is
van korte duur geweest. In 1814 is de
kring, die aanvankelijk 20 leden omvatte,
te niet gegaan.
De verhouding tot de Gereformeerden kan
worden geïllustreerd met het bericht, dat
,,de vacature, veroorzaakt door het ver
trek van ds. Kramer (1818), vriendbroe
derlijk door de Hervormde Predikanten te
Zierikzee is waargenomen, die, tegen ge
not van 2/3 der vacatuurpenningen, van
landswege toegestaan, ééns om de 14
dagen voor de gemeente predikten".
Zonder twijfel verdient ds. J. G. H. Reud-
ler (11 juli-24 oktober 1824) de prijs voor
de kortste ambtsperiode. De analen ver
melden hierover:
,,Eene overdrevene vrees voor de onge
zondheid van het Zeeuwsche klimaat, die
hpm QWOmiWftl nin+ Hnotunn »r> - - r* - -