zuid-beveland: nu 159 Zuidbevelander zich 'Zeeuw' voelt en nog niet zo'n klein beetje ook. Mensen van elders die dat gevoel niet kennen, maar die het toch proberen mee te voelen, zul len bemerken dat ze van harte welkom zijn en dat het leven ook nu op Zuid-Be veland 'goed' is. Natuurlijk niet èl te 'lichtvoetig', dat niet, want zoals G.A. de Kok schreef in zijn 'Sporen in de Slik' 12): 'Op de Zeeuwse klei kan men niet licht voetig wezen; hij plakt en zuigt, dwingttot trage, zware voetstappen.' Niet lichtvoetig, maar trouw aan het ge loof der Vaderen. Maar ook in dit opzicht is er verandering. De herdenking van het 100-jarig bestaan van Van der Have vond plaats in de prachtige Nederlands Her vormde kerk van Kapelle, maar 't was geen kerkdienst; wel herdenken in de kerk als een mooie ruimte, 't Geloof raakt ook op Zuid-Beveland iets van zijn allesom vattende beweging kwijt, al was er 'vroeger' wellicht ook veel geloof uit tra ditie, terwijl er 'nu' een meer bewust ge loven en ook meer bewuste kerkgang is, vooral onder de jonge mensen. Geloof en traditie toch op het oude Zuid-Beveland zo hecht verbonden en veel autochtonen beleven het nog steeds. Vreemde invloe den en andere denkwijzen worden niet zo gauw maar overgenomen. Een oude Zuidbevelander vertelde mij: 'Vlak nae d'n oorlog amme een doomnie die a deurebroken was. Dat liet'n op den stoel nog a es merken, 't Was een eêle goeie doomnie en m'n vrouwe en ik giengen ielke zondag gesticht nir uus. Mae 'k toch mae op Tilanus estemd en m'n vrouwe natuurlijk ök!' Ze raken niet zo gauw van de kook die autochtone Zuidbevelanders. Misschien een algemene Zeeuwse karaktertrek? Misschien wel. Ik zou het niet erg vinden als dat het geval was, in tegendeel. Van der Have Daniël Johannes van der Have begon in 1879 met zijn bedrijf dat werd tot een oer degelijk Zuidbevelands bedrijf. In het be gin vooral 'Kapels'. Tot ver na de tweede wereldoorlog werkten vrijwel uitsluitend Kapellenaars op het bedrijf in Kapelle. En de 'top' bestond (en bestaat) voorname lijk uit 'eigen' kweek, 't Was heel lang ook een typisch protestants bedrijf, ook tot ver na de tweede wereldoorlog. Ik herin ner mij dat het eerste Rooms Katholieke meisje op het kantoor kwam werken (een heel aardig meisje), 't Was een hele op winding, maar.... op Kapelle woonden toen ook maar twee Katholieke gezinnen: Hermes in 'Diekwel' en Vermue op 's Lands oefje' aan de Wemeldingse Zand weg. Van der Have en Kapelle, Van der Have en Zuid-Beveland; niet meer weg te denken combinaties. Bij de 'oude garde' heerst enige weemoed dat het bedrijf niet meer het 'echte familiebedrijf' is, maar tegelijk is er bewondering voor de moed om niet de fouten te maken die in zoveel fami liebedrijven werden gemaakt: 'opgaan, blinken en verzinken.' Van der Have gaat na 100 jaar een nieuwe fase in. Veel van het oude gaat langzaam veranderen, zoals ook in Zuid-Beveland veel veran derde en nog zal veranderen. Maar ook dat zal worden aanvaard! Want alles heeft toch zijn tijd? Zoals de Prediker schreef in z'n derde hoofdstuk: Alles heeft zijn uur en ieder ding onder de hemel zijn tijd; er is een tijd om te baren en een tijd om te sterven, een tijd om te planten en een tijd om het geplante uit te rukken,een tijd om af te breken en een tijd om op te bouwen.' De huidige Van der Have directie moest iets afbreken, maar verstond te tijd om op te bouwen. Kapelle, Zuid-Beveland en Zeeland zullen er we! bij varen. 11C. Dekker: 'Het Onze-lieve-Vrouwe Kapittel van Ka pelle en de Stichting van de parochie Biezelinge 1503- 1529', Goes 1979. 12) G.A. de Kok: 'Sporen in de Slik', Middelburg 1973, pag. 7. Noten: 1) P.J. Bouman: 'Geschiedenis van den Zeeuwschen landbouw in de 19e en 20e eeuw en van de Zeeuwsche landbouwmaatschappij 1843-1943', Wageningen 1946, pag. 164. 2) J.M.G. v.d. Poel: 'De Wilhelminapolder'. Wagenin gen 1959, pag. 175. 3) W.C.H. Staring: 'Huisboek voor den Landman in Ne derland', Haarlem 1862, pag. 491/492. 4) Directie voor den Landbouw: 'De Nederlandse land bouw in het tijdvak 1813-1913', Den Haag 1913, pag. 38. 5) J.M.G. v.d. Poel: 'De Wilhelminapolder', Wagenin gen 1959, pag. 118/119. 6) Oriënteringsnota RO III: deel 1, Den Haag 1973, pag. 19/27/60/70. 7) Jaarverslag 1978: 'HetZeeuwse Landschap', pag. 17 8) F. Domela Nieuwenhuis: 'Een vergeten hoofdstuk', Amsterdam 1898, pag. 38. 9) M.J. Boerendonk: 'Historische studie over den Zeeuwschen landbouw', Den Haag 1935, pag. 321. 10) I.J. Brugmans: 'Stapvoets voorwaarts', Bussum 1970, pag. 111. Bijgaande foto's van Wim Helm betreffen de Kapelse Moeren.

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1979 | | pagina 55