over boeken
192
dikwijls denken aan het bekende en nog
steeds herdrukte werk van Emile
Guillaumin:"La vie d'un simple" dat op
vergelijkbare wijze tot stand gekomen is.
Guillaumin liep omstreeks 1900 tegen
een oude boer aan uit Midden-Frankrijk,
die hem zijn levensverhaal vertelde.
Driekwart eeuw had hij als pachter ge
zwoegd zonder veel verder te komen
want "de grote heren uit Parijs" wisten
hoe ze een pachter klein moesten hou
den. Guillaumin bood aan dit verhaal op
te schrijven om de mensen dan eindelijk
eens een kijkje op dat armzalige pach
tersleven te geven. De oude Tiennon
vond het best "maar dan moet ik wel alles
kunnen zeggen, hoor, het goede en het
slechte, want dan pas wordt het een totale
biecht."
"La vie d'un simple" heb ik destijds achter
elkaar uitgelezen. Hetzelfde deed ik dezer
dagen met "Erina Maria Depape", dat niet
in Midden-Frankrijk speelt, maarhiervlak
in de buurt, in West Zeeuwsch-Vlaande-
ren, in de omgeving van HeiIIe, waar ge
neraties hebben geploeterd en gesloofd
om het hoofd boven water te houden. Met
een lapje grond, met een varken, met een
kroegje, met de smokkel...altijd balan
cerend op de rand van het economisch
minimum, zelden in staat voldoende opzij
te leggen om een tegenslag op te vangen
of een wezenlijke positieverbetering te
bereiken. Nogmaals het is geen roman,
het is eerder een familiekroniek, een
authentiek "document humain" over het
leven van de gewone man in die hoek van
Zeeuwsch-Vlaanderen tussen 1875 en
1945. "Het gevoel dat mijn leven al een
aanvang had genomen, lang voordat ik
het levenslicht aanschouwde" deed haar
besluiten zo vroeg te beginnen, zodat het
in feite de kroniek werd van drie genera
ties, grootmoeder, moeder en dochter.
Als ik hetgoed heb begrepen neemt na de
Tweede Wereldoorlog haar leven een
keer en daarom sluit zij met 1945 af. Maar
die eerste periode, dat eerste leven, heeft
haar latere leven zo beinvloed, dat zij zich
nu geroepen voelt ermee af te rekenen
door het te vertellen. Haar conclusie is
niet erg optimistisch: "Als ik nu om me
heen kijk, dan denk ik, wat leven we mak
kelijk, wat leven we goed, maar wat zijn
we grauw geworden. Zijn de diepten der
gevoelens dan opgevuld met de as van
zoveel slachtoffers? Zijn we dan zo vlug,
andere mensen geworden...?"
In al zijn eenvoud een sterk boek.
BIJZONDERHEDEN UIT DE GESCHIEDE
NIS DER STAD GOES.
VOORLEZINGEN gehouden door Dr.
R.A.S. PICCARDT.
Voorwoord L.J. Abe/mann, gemeen
tearchivaris Goes
Oorspronkelijke uitgave 1864
Fotomechanische nadruk door Interbook,
Schiedam 1979
Uitg. Boekhandel J. de Jonge B. V. Goes.
Gebonden 75,-
Terecht zegt de uitgever van dit boek op
deflap dat er over de stad Goes in de loop
der eeuwen maar weinig is geschreven
en dat dit weinige voor de liefhebbers der
plaatselijke geschiedenis onontbeerlijk is.
Een nadruk van de Voorlezingen, waar
mede Ds. Piccardtzijn parochianen in de
winter van 1860/1861 wat instructieve
verstrooiing trachtte te bezorgen is dus
alleszins verantwoord. Het boekje is niet
zo oud (een goeie honderd jaar) en ook
niet zo zeldzaam, zodat een echte biblio
fiel, die z'n specifieke bezwaren heeft te
gen wat heden ten dage in goed Neder
lands een "reprint" heet, met enige
moeite, maar tamelijk veel pegulanten
een origineel nog wel op te kop kan tik
ken; ook deze bibliofiel raden wij echter
aan zijn pegulanten maar voor iets anders
te bewaren en zich te wenden tot de uit
gave van Boekhandel de Jonge. Het ori
gineel onderscheidt zich immers niet
door een fraaie band of door fraaie gravu
res. Het is een typisch saaie, 19de-eeuwse
uitgave, zonder kraak of smaak, die zijn
waarde alleen ontleent aan het feit dat hij
het honderd jaar heeft uitgehouden. Bo
vendien moeten we onze bibliofiel er dan
meteen op attenderen dat de onderhavi
ge uitgave naar een volstrekt unicum is
gemaakt. Boekhandel de Jonge heeft nl.
door de welwillendheid van het Ge
meente-Archief Goes de beschikking ge
kregen over het hand-exemplaar van de
auteur, een met wit doorschoten boek vol
aantekeningen en als zo'n unicum een
maal in een Archief is terecht gekomen
mag je het misschien wel eens een keer
voorzichtig doorbladeren, in je collectie
krijg je het nooit en dat is een verdere
reden om blij te zijn met de editie die nu in
de boekhandel te koop wordt aangebo
den. Een laatste reden is dat de uitgever
aan het boek bijna veertig foto's op zwaar
papier heeft toegevoegd om de tekst te
illustreren en dat de Gemeente-Archiva
ris van Goes, die waarschijnlijk deze fo
to's heeft geleverd (het wordt niet ver
antwoord) het boek heeft ingeleid.
Wel degelijk een uitgave dus waar zorg
aan is besteed. Tevreden ben ik echter
niet, want het lijkt me dat voor iets meer
geld en vooral iets meer zorg een uitgave
tot stand had kunnen komen, die voor
iedere verzamelaar van Zelandica en voor
iedere belangstellende in de geschiede
nis van Zeeland en Goes inderdaad on
misbaar zou zijn geweest. Daarom nog
wat opmerkingen.
Een negentiende eeuws boek steek je
volgens mij niet in een twintigste eeuwse
band. Als je imiteert, imiteer dan goed.
Een halflinnen bandje mei een kleine rug
titel was fraaier geweest. Dit is echter een
kwestie van persoonlijke smaak. Verve
lender is dat het boek opent meteen grote
foto van Dr. Rixtinus Arnoldus
Soetbrood. Je vraagt je af wat die man
met het verhaal te maken heeft, tot je
merkt dat de achternaam Piccardt weg
gevallen is. Soetbrood, hoe merkwaardig
ook, was een voornaam van de schrijver.
Er is toch iets mis met de foto's. De sa
mensteller van de huidige editie is be
gonnen ze te nummeren, maar na nr 2
hield hij er mee op en begon naar de bij
behorende pagina's te verwijzen. Helaas
kloppen die verwijzingen niet altijd. Het
aardige idee om de vogelvluchtplatte
grond van Zacharias Roman te reprodu
ceren is ook grotendeels de mist in ge
gaan. Ik vrees dat het een foto van een
foto van een foto is. Het "Legendum" van
de kaart is nauwelijks terug te vinden, laat
staan te lezen; de cijfertjes die je moeten
vertellen wat het allemaal voorstelt, zijn
vrijwel onleesbaar. Een goede retoucheur
had hier wonderen kunnen verrichten.
Een oplettende reproductiefotograaf ook.
Interbook heeft hier een flinke steek laten
vallen. De gedrukte tekst is goed overge
komen; de handschrifttekst niet altijd;
sommige regels zijn niet 'doorgekomen'
en daardoor volstrekt onleesbaar. Het
boek heeft ook niet altijd plat onder de
camera gelegen (uit elkaar nemen zal wel
verboden zijn geweest). Dit heeft ten ge
volge gehad dat van teksten die dicht bij
de rug begonnen of eindigden en daar
door weinig witmarge gaven, hele stro
ken zijn weggevallen (bv. teg. pag. 137;
alle 6 pagina's van het "Placcaet" teg.
pag. 162; op pag. 5 van het "Placcaet"is
zelfs een strook papier op de tekst blijven
liggen!). Het zijn allemaal geen doodzon
den, wel slordigheden die hadden moe
ten worden ontdekt en geëlimineerd voor
men 75,- voor het boek ging vragen.
