woute de smidt
219
met opoffering van tijd en geld.
Dit noopt tot de vraag of dergelijke so
ciale, maatschappelijke en culturele ac
tiviteiten aan een godsdienstige overtui
ging gebonden zijn?
Bij de Smidt was dat het geval, bij de
Maatschappijen niet, in elk geval geen uit
gesproken christelijke overtuiging. Er zijn
ook tal van andere voorbeelden van een
dergelijke beïnvloeding en van een ge
meenschappelijke zorg bekend, waarbij
de gebondenheid aan een overtuiging
van een andere aard is dan die bij de
Smidt en die bij bedoelde Maat
schappijen. Men denke bv. aan de opvat
ting van de arme bewoners van kleine
dorpen in India en op Ceylon, dat de ge
hele zorg voor in hun midden levende
geestelijk en lichamelijk getroffen jonge
en oude mensen door de gehele bevol
king dient te worden gedragen en ook
gedragen wordt.
Zijn begrafenis
Het was een "gebruik" in Cadzand en het
dient gezegd: een bijzonder te waarderen
"gebruik" een begrafenis met het grootst
mogelijke respect te omringen. Als de to
renklok drie uur geslagen had, trok ieder
zich in de straat, waardoor de stoet passe
ren moest, terug in eigen huis. De politie
had even tevoren ervoor gewaakt dat er
zich in de te volgen straten geen ver
voermiddel bevond, laat staan zich be
woog. Gedurende een half uur was aller
aandacht in het dorp gericht op de uit
vaart van de dode.
Ook voor Wouter de Smidt was een be
grafenis op dezelfde sobere wijze inge
richt. Met dit grote verschil dat de lijkstoet
gevolgd werd door zijn gemeenteleden
en door tal van volgelingen uit de omlig
gende gemeenten. Dat ook het muziekge
zelschap meeliep in de stoet, het vaandel
vooropgedragen, was daarbij vanzelf
sprekend.
Maar er was nog een groot verschil met
iedere andere begrafenis. De bevolking
van Cadzand was uitgelopen en had zich
opgesteld langs de weg die de stoet
moest volgen. Geen volgelingen, maar
dorpsgenoten die nu door hun aanwezig
heid van hun erkenning en waardering
deden blijken, die zij hem daarvoor ont
houden hadden.
Wouter de Smidt heeft op een geheel ei
gen wijze iets van de menselijke horizon
verkend, hij is gemotiveerd en stand
vastig afgestevend op het doel dat hij
voor ogen had. En met alles wat hij bezat
aan werkkracht en bezit stelde hij zich in
dienst van het welzijn van de bevolking
van dat kleine dorp. Een bevolking die
voor een deel zijn aangeboden diensten
aanvaardde, voor een ander deel die
diensten afwees.
Voor het met hem verbonden bevol
kingsdeel was hij de voorganger en de
leider die hun levensovertuiging had ge
vormd en hun levensruimte had vergroot.
Voor de andere dorpsbewoners was hij
de man van wie men bij zijn overlijden
zeggen moest: hij heeft veel goeds ge
daan. Dat betekende een posthume belo
ning voor zijn arbeid. Een andere belo
ning heeft hij voor die arbeid nooit be
dongen noch gekregen.
Men kan niet zeggen dat er in bedoelde
halve eeuw in Cadzand godsdiensttwis
ten woedden. Wel waren er spanningen
tussen de onderscheiden bevol
kingsgroepen. De Smidt was daarvan het
middelpunt. Die spanningen waren van
tweeërlei aard: kerkelijke en cul-
tureel-maatschappelijke. Ze namen ge
leidelijk af; men was aan "de Gemeinte
van Smidt" gewoon geraakt. En de bij
naam "de Wouterianen" die men bij de
Smidt's eerste optreden al spoedig uitge
vonden had, verdween geleidelijk aan uit
het spraakgebruik. Dat er een gevoel van
onbehagen bleef mag aangenomen wor
den. Want de Smidt had door zijn arbeid
de vinger gelegd op tekortkomingen die
men zichzelf verwijten moest.
Dat men hem bij zijn begrafenis de stille
hulde bracht die hij verdiende toonde de
grootheid van hen die eertijds zijn tegen
standers waren.
