het boek van de bree
36
had de Bree dan wel eens mogen definië
ren wat hij daaronder verstaat. Straks
kennen we hoop ik die figuren niet meer,
maar op het ogenblik hebben we ze nog,
zij het niet meer in bretels, maar in een
col-trui), z'n naieve telegram aan de bur
gemeesters vanuit Oostburg om ze eraan
te herinneren dat de zomertijd was inge
gaan en z'n even naieve 'Oranjepro
clamatie' bij zijn vertrek, terug naar Mid
delburg, worden letterlijk geciteerd en als
Quarles dan een paar maanden later door
een telefoontje van de secretaris-gene
raal van Binnenlandse Zaken Frederiks
(een Middelburger) wordt ontslagen en
Zeeland moet verlaten, zegt de Bree dat
met het vertrek van Quarles de negen
tiende eeuw in Zeeland eindelijk voorbij
was.
Op z'n Amsterdams: 'da kejje nie maoke'.
Ik heb geen enkele behoefte meneer
Quarles te verdedigen en moet er eerlijk
heidshalve aan toevoegen dat de Bree
wel enkele goede woorden over heeft
voor diens optreden in Zeeuws-Vlaande-
ren, maar ook dat blijft naief, evenals zijn
'vlucht' daarheen. Ik.weet nog dat ik in die
dagen uit Vlissingen werd opgebeld en
dat vrienden mij toen vertelden dat
Quarles 'm naar Oostburg was gesmeerd
en niets beters had weten te bedenken
dan tijdens het bombardement van Mid
delburg op te bellen met het verzoek'of ze
goed op de tapijten wilden passen'. Ook
dat verhaal zal dan wel waar zijn. Een en
ander neemt echter niet weg, dat iedere
provincie het bestuur krijgt, dat bij z'n ha
bitus past. Quarles was een man, die leef
de naar de stijl van zijn stand en die als er
geen oorlog was gekomen, misschien de
geschiedenis zou zijn ingegaan als een
goede, of tenminste een 'nondescript'
Commissaris. Toen de nood aan de man
kwam, miste hij niveau, zowel als inzicht,
als honderden andere Nederlanders in
hoge posities. Hij meende koninkje te
kunnen spelen op een klein, onafhankelijk
stukje Nederland rond Oostburg en dacht
daarbij aan koning Albert met z'n paar
kilometers België achter de Yser tijdens
de eerste Wereldoorlog. Hij was net zo
naïef als van der Stad van het Commando
Zeeland, die na de capitulatie van Win
kelman dacht dat hij nu automatisch op
perbevelhebber was geworden, hoewel
er allang geen soldaat meer was die naar
hem luisterde. Van der Stad ontwaakte
pas uit zijn illusie, toen hij in de buurt van
Parijs in een Duitse colonne terecht kwam
(uiteraard in vol ornaat) en werd gevan
gen genomen...
Dit echter is nog geen reden om Quarles
met een paar ridiculiserende verhalen
apart te zetten, zolang mensen die dat
meer verdienen niet op dezelfde manier
worden aangepakt. Hij was op zijn manier
een goede vaderlander die, op zijn ma
nier, de provincie trouw heeft gediend.
Dat die manier al niet meer 'up to date'
was is juist, maar Zeeland heeft het altijd
best gevonden en nooit een kik van kritiok
laten horen. Daardoor kon hij blijven en in
goede trouw falen toen het erop aan
kwam. En wat het einde van die negen
tiende eeuw betreft, het is een aardige li-
Honderden Belgische krijgsgevangenen trekken door Oostburg verder Zeeuwsch-Vlaanderen in naar de kampen, 3 juni 1 940.