het boek van de bree
39
Mussert inspecteert de W.A. te Goes (voor het gymnastieklokaal. Kreukel markt); Mussert drukt de hand van mw. Lenshoek, echtgenote van C. E. P. Lenshoek, die op 1 9
december 1 941 geïnstalleerd was als burgemeester van Goes. Zij was leidster van de Jeugdstorm. Achter Mussert de Beauftragte W. Münzer, achter hem Jan Dekker.
Winter 1941/1942.
een man, die bovenal schrijver wilde zijn,
psychologiserend, goed werk had kun
nen verrichten. 'Het valt niet te achterha
len', zegt de Bree en citeert een paar men
sen uit de omgeving van Dieleman, die
voorzichtig het woord eerzucht en ge
compliceerd karakter laten vallen.
De Bordes
Jammer. Ik vind dit een gemiste kans.
Ook verbaast mij de zakelijke ingetogen
heid, waarmee het bombardement van
Middelburg en het optreden van bur
gemeester Walré de Bordes wordt be
handeld. Hier treedt ineens de historicus
in de plaats van de literator en geeft een
vrij vlak verslag van het gebeuren. Toch
was hier plaats voor een dramatische be
schrijving met citaten van degenen die
het hebben meegemaakt. Ook de Bordes
zelf had in het boek wel wat meer relief
kunnen krijgen. Door zijn vooruitziende
blik aan de vooravond van het bom
bardement (hij adviseerde tot evacuatie),
zijn optreden tijdens de brand, zijn stuw
kracht tijdens de eerste fase van de
wederopbouw heeft Middelburg enorm
veel aan hem te danken. Het feit dat hij
Seyss-lnquart tijdens diens eerste bezoek
aan Middelburg zo vriendelijk ontving en
hem zelfs bij zich thuis voor een lunch
uitnodigde, heeft hem een stuk van zijn
populariteit gekost. De curve daarvan
ging echter weer omhoog toen hij ontslag
nam, want niemand geloofde dat hij vrij
willig ging. Toch was dat zo. Politiek ge
zien was zijn ontslagaanvrage geen ver
standige daad, want zij gaf de Duitsers
ruimte om een N.S.B.-burgemeester te
benoemen. Misschien heeft de Bordes
zich dat niet gerealiseerd... De Bordes
was ook niet gekomen om politiek te be
drijven. Diep gegrepen door de ideeën
van Oxford-beweging en morele herbe
wapening had hij gehoopt langs deze
weg een nieuwe geest in Middelburg,
Nederland en eventueel Europa te kun
nen brengen. Het klinkt nu als een wat
pathetisch en onpraktisch idealisme,
maar de Bordes meende het. Daarom trad
hij Seyss-lnquart, niet als vriend, maar
wel als medemens tegemoet. Hij had het
beter niet kunnen doen want, ofschoon er
van zijn kant geen kwaad achter stak, het
zette kwaad bloed en bracht zwakke
broeders aan het wankelen. Het was een
nobel gebaar, dat we in die ignobele tijd
niet konden gebruiken. Toen hij voor
zichzelf had vastgesteld dat hij in zijn
functie als burgemeester met zijn
idealisme had gefaald, nam hij ontslag.
Hij hoefde zich nergens voor te schamen.
Middelburg heeft in een van de moeilijk
ste fasen van haar lange historie een goe
de burgemeester aan hem gehad.
De Joden
Nog één bezwaar tot slot. Kort voor de val
van Middelburg en van Walcheren ad
viseerde de Bordes zijn joodse medebur
gers de stad te verlaten om aan de over
kant en verder een goed heenkomen te
