franciscus petrus oudens, een ambitieuze stationschef in arnemuiden
4. Pekelharing, 'Herinneringen', 374-381
5. A. J. C. Rüter, 'Hoofdtrekken der Nederlandse Ar
beidersbeweging', Historische Studies over mens en
samenleving (Assen, 1967) 67-77, 81-108. Sinds 1885
heette de bond officieel 'Bond voor Algemeeh Kies- en
Stemrecht'.
6. A. F. Meilink, 'Een poging tot democratische coali
tievorming', Tijdschrift voor Geschiedenis, LXXXI
(1968) 175-188. Het woord 'partij' moet niet in de te
genwoordige zin worden opgevat: in Friesland en Gro
ningen bestonden losse federaties van verenigingen
van allerlei soort, daarbuiten bestonden institutioneel
alleen afdelingen van de kiesrechtbond.
7. D. J. Wansink, Het socialisme op de tweesprong
(Haarlem, 1939) 36-39.
8. Meilink, 'Coalitievorming', 174-181.
9. Meertens, 'Opkomst', 26. Joost de Moor noemde
Janssen in het Groninger Weekblad van 8-1-1888, bijv.,
p.2: 'ex-kapitein, ex-cipier, ex-katholiek, ex-Lutheraan,
ex-vrijdenker, ex-vorstenvergoder, ex-socialist en ex-
stemrechter'; hij werd toen genoemd als oprichter van
een nieuwe afdeling van het Heilsleger.
10. Groninger Weekblad, 23-7-1887, 2e bl. p.2-3; 20-8,
1e bl., p. 2-3; 3-9, p.4.
11. Meertens, 'Opkomst', 27. De nummers van 15-8-
1888 en 1-1-1889 zijn aanwezig in het Internationaal
Instituut voor Sociale Geschiedenis (MSG) te Am
sterdam, evenals het Groninger Weekblad De admini
stratie van De Volksstem was aanvankelijk op Lepel
straat 77, later Walstraat A 120 te Vlissingen; de prijs
was dertig cent per kwartaal.
12. Meertens, 'Franciscus Petrus Oudens', Mededelin
genblad van de Sociaal-historische studiekring, 20
(nov.1961) p.14-15.
13. Groninger Weekblad, 15-1-1888, Ie bl., p.2.
14. Ibidem, 8-I, bijv., p.2; 22-1, bijv., p.112-2, bijv., p.1;
4-3, p.3. De ware identiteit van Joost de Moor is ons
onbekend.
15. Meertens, 'Opkomst', 34.
16. Groninger Weekblad, 1-4-1888, bijv., p.2-3.
17. Ibidem, 22-1, bijv., p.1; 11-3, Ie bl., p.2;
13-5, p.2. Platteeuw was handelaar in bouwmaterialen.
Hollebrands was in 1854 in Middelburg geboren en
woonde van 1889-'92 op 't Zand; de Ridder was in 1863
in Middelburg geboren en bleef daar bijna zijn hele
leven wonen. Wij danken deze personalia aan de ge
meentearchivaris van Middelburg en de afdeling Be
volking van Valkenisse. Aangaande De Roo zijn geen
gegevens gevonden.
18. Groninger Weekblad, 1-4-1888, bijv., p.2-3.
19. Ibidem, 10-6-1888, 1e bl.. p.4.
20. Radicaal Weekblad, 28-10, p.2; 2-12, p.4.
21. Wansink, Tweesprong, 47-48.
22. Meilink, 'Coalitievorming', 185; J. Nieuwenhuis,
Uit den Tijd der Voortrekkers (Amsterdam, 1927) 91-97;
Radicaal Weekblad, 24-1889, p.1; 3-3, p.1. Ook dit
laatste blad is in het IISG.
(Amsterdam, 1905) 214; J. Oudegeest, De geschiedenis
der zelfstandige vakbeweging in Nederland, I (Am
sterdam, 1926) 63.
24. H. J. van Braambeek, Van lichten en schiften (z.p.,
z.j.) 70-71, 80-92; A. J. C. Rüter, De spoorwegstakingen
van 1903 (Leiden, 1935) 204-205.
25. De citaten resp. ontleend aan De Strijd, 23-5-1891,
p.1; 28-3, p.1-2; 25-4, p.1-2 (IISG).
26. Ibidem, 25-4, p.1; 9-5, p.1-3.
27. Radicaal Weekblad, 26-4, p.3; 10-5, p.2.
28. Terneuzen behoorde tot het kiesdistrict Oostburg.
Middelburgsche Courant, 14-4, p.2; 23-4, p.2. Helsdin-
gen was in 1894 eèn van de 'twaalf apostelen', de op
richters van de SDAP.
29. Middelburgsche Courant, 25-5, bijv., p.2; Radicaal
Weekblad, 7-6, p.2-3. Over P. Hageveld, auteur van de
'Zeeuwsche Brieven' is ons niets naders bekend.
30. Een ongepubliceerde scriptie over mr. P. C. J. Hen-
nequin van de hand van G. Peters te Wassenaar berust
in het gemeentearchief te Aardenburg.
31. G. A. C. van Vooren, G. A. Vorsterman van Oyen,
1836-1915. Een markante figuur uit Aardenburg (Bij
dragen tot de geschiedenis van West Zeeuws-Vlaande-
ren, 1979), m.n. p.50; Radicaal Weekblad, 26-4-1891,
p.3.
32. Middelburgsche Courant, 28-5, p.1; Radicaal
Weekblad 7-6, p.3.
33. Middelburgsche Courant, 5-6, p.2
34. Ibidem, 11-6, p.2; 12-6, p.2.
35. De Strijd, 20-6, p.1 en 3.
36. Ibidem, 30-6, p.1-2.
37. Wansink, Tweesprong, p.48, n.4.
38. Oudens aan Van der Goes, 28-7 en 31-7-1891. -Ar
chief-Van der Goes, 1138, in IISG, Amsterdam.
39. Wansink, Tweesprong, 32-39, 47-61. De hier be
sproken, ongedateerde, maar voor het congres van de
cember 1891 geschreven brief van Oudens in het ar
chief-Van der Goes. Zowel Van der Goes als Troelstra en
Gerhard behoorden in 1894 tot de 'twaalf apostelen'.
40. Meertens, 'Opkost', 27-29.
41. Het boek der menschheid (Amsterdam, 1893) 1-6, 64.
42. Het Anti-Semitisme een hedendaagsch ver
schijnsel?, gedagtekend Arnemuiden, maart 1893,
p.6-8.
43. Archief-Roëll, no.30, stuk 49. - Alg. Rijksarchief,
Den Haag.
44. Vliegen, Dageraad, II, 214.
45. Beide verschenen te Roosendaal, zonder datering.
46. Meertens, 'Oudens', 15.
23. W. H. Vliegen, De Dageraad der Volksbevrijding, II
