de bretellen van de commissaris
138
rillingen hebben bezorgd, het zal hem
veel te pretentieus zijn geweest en paste
niet bij zijn instelling. Een Geerse schrijft
geen standaardwerk, althans niet met de
vooropgezette bedoeling, zal hij over
wogen hebben. De commissie en hij
werden het tenslotte eens over de term
'wetenschappelijk verantwoord relaas'.
Voortbordurend op die gedachtenwisse-
ling zegt nu Teunis: "Wie denkt dat hij
het definitieve werk over Zeeland van
1940 tot 1945 in handen heeft, een stan
daardwerk dus, vergist zich". Och, defi
nitieve geschiedschrijving bestaat niet,
gelukkig niet - en wat heet standaard
werk? Volgens Van Dale is dat een
"boekwerk, waaraan blijvend gezag
wordt toegekend". Die kwalificatie mag
wat mij betreft bestaan het relaas van De
Bree worden gegeven.
VI. De Bree en het
Zeeuwse accent.
Levien de Bree als auteur van Zeelands
geschiedenis tijdens de Tweede Wereld
oorlog doet mij tenslotte denken aan een
verhaal dat Max Brod- de man die Franz
Kafka uitgaf - in zijn memoires vertelt.
16) Tijdens een openbare discussie, ver
vóór de Tweede Wereldoorlog, over Jo
dendom en Zionisme verzekerde een
Joodse hoogleraar met een witte baard
dat hij zich alleen nog Duitser voelde.
Brod: de man was een 'rabiater Assimi-
lant'. Men riep hem toe dat hij toch Jood
was, waarop de man antwoordde: "Ich
bin aus dem Judentum ausgetreten".
Op dat moment interrumpeerde Max
Brod met een zin waarin een wereld was
samengebald: "Aber das Judentum
nicht aus Ihnen". Ik heb het vage ver
moeden dat Teunis in zijn bespreking -
zij was de enige aanleiding tot dit stuk -
het betreurt dat De Bree geen rabiate
assimilant was, een man die buiten de
kleine Zeeuwse sfeer was getreden om
zich met een buitenwereld - wat of waar
dan ook - te assimileren, teneinde van
daaruit verslag te doen over Zeeuwen in
een barre tijd.
De Bree is echter binnen de Zeeuwse
grenzen gebleven met alle subjectiviteit
vandien. Zo gezien staat zijn opvolger-
dr. G. Taal - vermoedelijk beter, in ieder
geval: anders, geëquipeerd tegenover
het onderwerp. Diens gedegen recente
proefschrift toont bovendien een am
bachtelijke stijl aan en onthult een gede
tailleerde werkwijze.17) De Bree was
eerst en vooral Zeeuw en Middelburger
en dat was deel van zijn bestaan, zoals
eens Meertens over zichzelf schreef:
"Van ouder tot ouder een Zeeuw, in Zee
land geboren en getogen".18) Noch in
de selectie van zijn bronnen noch in zijn
oordeelvellingen kon hij uit dit Zeeuw
zijn treden - hij wilde het trouwens niet.
Misschien heeft zijn boek in deze provin
cie daarom een zo groot onthaal gekre
gen: de Zeeuwsen - althans velen hun
ner - herkenden het eigen geluid:
"Waarlijk, ook gij zijt een van hen, want
ook uw uitspraak verraadt u". 19)
17. Taal, G. Liberalen en radikalen in Nederland, 1872-
1901. Den Haag, 1980.
18. Meertens, P.J. De Zeeuwen. Herdrukt in: Meertens
over de Zeeuwen, Middelburg 1979.
19. Mattheus 26:73.
1. Teunis, A. Hèt boek van De Bree. Zeeuws Tijd
schrift, 30(1980)2.
2. Brugmans, H. Michelet, de droom van de Franse
revolutie. In: De muze der geschiedenis. Wassenaar, z.j.
3. Geyl, P. Historicus in de Tijd, hoofdstuk XIV, Een
nieuwe historische methode? Utrecht, 1954.
4. Orwell, George. Politics and the English Language.
In: Inside the Whale and other essays. London, 1962.
5. Bertels, Kees. Geschiedenis tussen structuur en
evenement. Amsterdam, 1973.
6. Berg, J. H. van den. Leven in meervoud, Nijkerk,
1963.
7. White, Morton. Foundations of historical knowled
ge, chapter VI, Historical Narration. New York/London,
1965.
8. Thompson, Paul. The Voice of the Past, oral history,
chapter 2, Historians and Oral History. Oxford, London,
New York, 1978.
9. Verburg, Marinus C. De Middel-Burgers. Zeeuws
Tijdschrift 23(1973)1.
10. Schagen, J. C. van. Zeeuwse Reflexen, Van de
Geerse's. Arnhem 1953.
11Regtdoorzee, S.C. Sociologisch schijfje Middelburg
tijdens Wereldoorlog I. Maatstaf 1970, Zeelandnum
mer.
12. De Bree, L.W. Lichtdrukprenten. Zeeuws Tijdschrift
22(1972)1.
13. De Bree, L.W. (met M.P. de Bruin en G.A. de Kok).
Middelburg in Beeldspraak. Middelburg, z.j.
14. De Bree, L.W. De staking bij De Schelde 1928.
Zeeuws Tijdschrift 22(1972)2.
15. De Bree, L.W. Nogmaals het Zeeuwsch Genoot
schap. Zeeuws Tijdschrift 8(1958).
Jaarverslag Zeeuwsch Genootschap der Wetenschap
pen, 1956/1960. Archief 1962.
16. Brod, Max. Streitbares Leben 1884 - 1968. Mün-
chen/Berlijn 1969.
Kooger: Walcheren het jaar rond.
