Het Zwin.
albert hoolhorst: een voortrekker
recht niet onderschat. In 1919 werd
hij gekozen in het comité ter viering van
het Nederlands-blijven van Zeeuws-
Vlaanderen. Als curiositeit zette hij een
stoelendans te paard op touw, en be
wees daarmee goed met die reuzen van
het platteland om te kunnen gaan. Der
gelijke kleinigheden hielpen hem vaste
voet aan de grond te krijgen in het aan
vankelijk wat terughoudende dorpje.
Lang heeft hij het onderwijzersambt
niet bekleed, want reeds in 1 920 werd
hij te Oostburg aan de pas geopende
Rijks Hogere Burger School aangesteld
als leraar biologie en aardrijkskunde.
Met deze nieuwe baan zette hij voort
wat hij in Waterlandkerkje begonnen
was, namelijk het verbeteren van deon-
derwijsmotivatie in West-Zeeuws-
Vlaanderen. Hierbij moet vooral ge
dacht worden aan de moeite die hij zich
getroostte om de leerlingen, die voor
het overgrote deel van boerenkomaf
waren, er toe te zetten verder te stude
ren. Legio zijn de voorbeelden van boe
renmeisjes en -jongens die door zijn
toedoen zijn gaan studeren, en niet vol
gens het vaste patroon van die tijd aan
een landbouwloopbaan begonnen. Al
tijdens zijn hoofdonderwijzerschap had
hij een persoonlijke campage op touw
gezet tegen de alom heersende overtui
ging dat studie na de lagere school ei
genlijk overbodig was. De oprichting
van de HBS maakte het mogelijk deze
opvatting effectief te bestrijden. Trots
sprak hij later over de leerlingen die het
mede doorzijn toedoen „ver in het leven
geschopt hadden". Voor de ontwikke
ling van het onderwijs in West-Zeeuws-
Vlaanderen is hij op deze manier van
zeer groot belang geweest.
Het uitbreken van de Tweede Wereld
oorlog vormde voor hem zoals bij zove-
len eenscherpeceasuurinzijnleven. Hij
werd tot evacuatiecommissaris be
noemd, en heeft als zodanig vele dak-
loos-gewordenen aan een onderkomen
geholpen. Zijn rol in het verzet is nog
steeds in het duister gehuld. Meer dan
dat hij de activiteiten van de verschil
lende verzetsgroepjes gecoördineerd
heeft, wilde hij nooit vertellen. De erva
ringen na de oorlog met de quasi-
verzetshelden zijn waarschijnlijk debet
aan dit hardnekkige stilzwijgen. Per
soonlijk leed bleef hem in deze oorlog
niet bespaard. Bij een bombardement
van Groede in 1944 verloor hij zijn
vrouw en werd zelf gewond. Dit gebeur
de in de weken van de herovering van
Zeeuws-Vlaanderen, een periode waar
in het gebied afgesloten was van de
buitenwereld en hij in feite de enige
officiële regeringsvertegenwoordiger
was.
Na de oorlog werd hij rector van de in
middels tot „Koningin Wilhelmina Ly
ceum" omgedoopte HBS. In 1 942 was
deze functie hem al aangeboden, maar
Voor oud-leerlingen van de HBS in en kort na de oorlogstijd is Hoolhorst in de
eerste plaats de oud-leraar biologie, natte hls (voor de ingewijden van toen),
een boeiend verteller en bezeten liefhebber van zijn vak, door en door een lesge
ver, en een idealist! Zulke kwaliteiten ga je later meer waarderen, o.a. als je zelf
kinderen op een middelbare school hebt. De oorlogstijd en kort daarna was ook
een tijd van leslokalen organiseren, onder een preekstoel, in het café en in een
betonpakhuis. Hoolhorst deed dat, en hij deed het snel en doortastend. School
tijd mag niet verloren gaan. Dat hij potten bakte weten we, maardathijmeteen
verbluffend gemak hamer en zaag hanteerde om eigenhandig leslokalen te tim
meren was nieuw. Hij had een ongemene toegewijde daadkracht.
Er waren meer verrassende momenten. Een doldrieste man achtervolgt met een
groot mes een jongen op de markt in Oost burg. Hoolhorst rijdt met zijn fiets tus
sen hen in, blijft daar staan en de driestheid verdwijnt. Op die fiets, ja die fiets
met gezondheidszadel, heeft hij vele kilometers in het Land van Cadzand afge
legd, en niet voor zijn school alleen. Misschien is het kenmerkend voor een echte
autoriteit, dat hij niet terugschrikt op een moment dat de toestand ernstig is.
Toen de eerste granaten op Oostburg vielen leidde hij onmiddellijk en spontaan
het vervoer van gewonden naar het ziekenhuis. En daarbij bleef het in de oorlog
niet. Nadat uiteindelijk in november 7 944 al het geweld voorbij was moest de
HBS weer opgebouwd worden. Hoolhorst heeft daar ongevraagd zijn hele ener
gie aan gegeven, tot bijna bezwijkens toe. Bij een groot tekort aan leraren gaf hij
lessen in diverse vakken, die niet de zijne waren. Ongeteld zijn de overuren die
hij gemaakt heeft.
Prof. dr. ir. J. Schijve en A. J. Schijve-Risseeuw, Pijnacker
