7
wat is hier ai te verbeteren! het gantsche schoolwezen!
1 10
l i' ,Pi '1/ <viv„ f) .'fir,
j rt. .V. J
/r 4> A7<
-v 9"-,
(„CA....
O. .w/z - ..jV
'Xj f CS hi t c f.t /l c Z.
rï* rj* -
- ■-« q qlf/'t - 'h, c a s fa e<f a (JCOJUB -4. O*
£7Ï 4~7 - 2 2 - -''-I
-*<«-*<
f f
Ly ja c.
<x a 'J - - f -€ 'jL. r
ti/u-cc 6*. -!■'■ to.
7f'- Z:;z?e.rz:iz -r
- j;:x*.- is s ■-'■I -»-
Uc 7"'7-XX7 (--X-'-X- '-'•£*/" - - 7' V
V'tyXr'J: y-r X ^X'J-
J 16 XX qiJ, s~ </v' 4' ~"w
■W»- 9
..v-r j*JL+'
t ct,'^r yui
r le.z
JU I f.t »-«* •/."•-». - .-■<• -
r,T-> A— S> ««- f
/L-'l s <&ti
e.
.7,. Ay~* ^*7'
-t" 7 ,i/1-/. »«-®K
- - - /- 7/7
- 1 —^K-jUJ"
Begin van de brief van Ds Van Voorst (3e prijs) naar aanleiding van de prijsvraag Z.G,
De goeden niet benadeeld, 'erzyn weini
gen, van welken men met roem zoude
kunnen melding maaken.
Een uitleiding
De prijsvragen, verhandelingen, voor
stellen en vertogen zijn 'naar de concrete
situatie toe vertaald voor het onderwijs
veld' niet zonder gevolgen gebleven. De
maatschappijen stimuleren belangrijke
initiatieven. De aanwas van schoolboe
ken is indrukwekkend. De invloed van de
departementen van het Nut leidt tot es
sentiële innovaties en ontwikkelings
plannen. De vooral Duitse onderwijsver
nieuwing krijgt ook te onzent discipelen,
op hun beurt de leermeesters van een
nieuwe lichting: Anslijn, Wester, Prin
sen, Brugsma en vele anderen, te vinden
in de vanwege de overheid uitgegeven
Bijdragen en Nieuwe Bijdragen aan het
Nederlandse schoolwezen. De hervor
ming krijgt, zonder al te veel nota's, dis
cussiestukken, enquêtes, circulaires, zijn
codificatie in bestuurlijke maatregelen.
Niet gering, dat alles. De negentiende
eeuw vormt zich met contouren van de
gelijkheid. Dat het onderwijzen der
jeugd daarna nog geen rozengeur en
maneschijn in bergen en dalen was, leert
een vertelling van Mark Prager Lindo,
alias Den ouden Heer Smits omstreeks
de middag der 19e eeuw geschreven:
'Weet mijnheer, hoe men schoolmeester
wordt in Nederland? - Ja, - door het
verkrijgen van rangen en admissiën, en
door het afleggen van vergelijkende exa
mina. Goed! Weet mijnheer wat dit alles
kost? - Weinig zeer weinig! Niets meer
dan eenige guldens, eiken keer als men
voor de provinciale schoolcommissie
komt, en verder de geringe opoffering
van zijne jeugd en levenvreugde.'
En de oude schoolmeester vertelt hoe hij
als 'schoolvosje' bestemd was zijn vader
op te volgen, niet speelde, maar zich
voorbereidde op de aanstaande exami
na.
'Ik verlangde mij te onderscheiden, en
het vermaken van pennen verving alle
andere vermaken in de vrije uren, die mij
overbleven. Die waren echter niet talrijk.
Daar was de morgenschool en de mid-
dagschool en de avondsschool, en ik gaf
reeds privaatles in het schrijven (heel in
stilte, voor een dubbeltje de les), eer ik
den vierden rang behaald had, en 's zon
dags trapte ik mede orgel in de kerk, ter
wijl mijn vader speelde.'
Eindelijk sterft zijn vader, en na de
school tijdelijk waargenomen te hebben,
benoemtzijn Excellentie den Heer Minis
ter hem tot hoofdonderwijzer in zijne ge
boorteplaats.
"Men heeft mijne vacanties ingekort;
mijne schoolboeken veranderd; mijn
school-reglement herzien; mijn trakte
ment beknibbeld; mijne kennis uitgela
chen; over mijn tijd, over mijn leven,
over mijne inkomsten beschikt! Men
heeft mij eerst belachelijk gemaakt bij de
kinderen, en ze dan aan mijne zorgen
toevertrouwd; men heeft zelfs den prijs
mijner privaatlessen verminderd, we
gens de concurrentie van een mijner on
dermeesters, en omdat in deze dure tij
den, in alles, behalve in zaken van weel
de, iets uitgezuinigd moet worden.
"Nu begint men mij reeds oud en versle
ten te vinden. Ik ben den menschen tot
last en ergernis. Zij dulden mij echter
verder in mijne betrekking, omdat zij mij
niet "lozen" kunnen, - en hebben mij
haast tot de overtuiging gebracht, dat
het eene misdaad is, dat ik langer leef en
het traktementje nog geniet, waarvoor ik
mijn geheele leven als een echte, blanke,
Nederlandsche slaaf gewerkt heb!"
De oude man eindigde en vouwde het
papier op.
