IEDER ZIJN BOEK
ilBBli
Zeeuwse bibliotheek in wording
Kees Hamann
Het is nu weer een half jaar gelden dat
het Provinciaal Bestuur van Zeeland en
de Gemeenteraad van Middelburg beslo
ten gezamenlijk een bedrag van 32 mil
joen gulden beschikbaar te stellen voor
de bouw van een nieuwe bibliotheek in
Middelburg. In dit gebouw zullen de Pro
vinciale Bibliotheek van Zeeland, de
Openbare bibliotheek van Middelburg en
de Zeeuwse Centrale Discotheek een on
derdak krijgen.
Dit belangrijke besluit zal niet alleen een
einde maken aan de nijpende huisves
tingsproblemen van de drie genoemde
bibliotheekorganisaties, maar het zal
ook een belangrijke stimulans zijn voor
de verdere ontplooiing van het biblio
theekwerk in Zeeland.
Hoe komt het dat de overheid in deze tijd
van bezuinigingen toch maar liefst 32
miljoen gulden over heeft voor het tot
stand brengen van een nieuw biblio
theekgebouw? Zo'n 125 jaar nadat de
eerste Zeeuwse bibliotheekjes in zij- en
achterkamertjes ontstonden, wordt een
zware daim gelegd op de overheidsuit
gaven, waardoor enkele bibliotheken in
Middelburg de beschikking krijgen over
een enorm gebouw, ruim honderd maai
groter dan hun eerste huisvesting.
Oprichting
In 1859 besloten Provinciale Staten
van Zeeland tot de oprichting van een
Provinciale Bibliotheek. Deze moest
een verzameling boeken en tijdschrif
ten opbouwen, waardoor de Zeeuwen
voor wetenschappelijk onderzoek en
studie niet langer op bibliotheken bui
ten de provincie zouden zijn aangewe
zen. Met een beperkt boekenbezit be
gon deze bibliotheek in een kamertje
naast het Provinciaal Archief in de be
kende Middelburgse Abdij.
Vrijwel gelijktijdig ontstonden in heel
Zeeland allerlei bibliotheekjes. Soms
nam een kerkgemeenschap het initia
tief; vaak was het een organisatie, die
zich inzette voor „de ontwikkeling van
het volk", zoals de Maatschappij tot 't
Nut van het Algemeen. Men trachtte
door het aanbieden van verantwoorde
ontspanningslektuur en populair-we-
tenschappelijke literatuur zijn leden
aangenaam bezig te houden en te vor
men.
Deze bibliotheken, die in vele Zeeuwse
gemeenten ontstonden, richtten zich
op de leden van hun kerkgemeenschap
of vereniging. Dit in tegenstelling tot de
Openbare bibliotheken, die in het begin
van deze eeuw in enkele plaatsen wer
den opgericht. Zij stelden zich ten doel
een zo groot mogelijk publiek te berei
ken, zonder in de boekaanschaf te kie
zen voor een bepaalde geloofs- of le
vensovertuiging.
Zo telde Zeeland rond 1 920 een groot
aantal bibliotheken. De Provinciale Bi
bliotheek voor de „geletterden en ge
leerden", een viertal Openbare biblio
theken voor een algemeen publiek en
vele bibliotheken voorde leden van ker
ken en organisaties.
Deze instellingen zouden lange tijd
onafhankelijk van elkaar voortbestaan.
De Provinciale Bibliotheek ontwikkelde
zich, sinds 1899 in een pand aan de
Middelburgse winkelstraat, de Lange
Delft, tot een ontmoetingsplaats voor
een beperkt publiek. Met zorg werden
boeken verzameld, die ook voor latere
generaties een goed beeld moesten ge
ven van de stand van zaken in de weten
schap.
In de Openbare bibliotheken ging men
zich toeleggen op de aanschaf van lite
ratuur, die op dat moment in de belang
stelling van het publiek lag. De uitlening
werd verzorgd door vrijwilligers. Uit de
opbrengst van de uitleenbijdragen
kochten zij de boeken, waarvoor zij in
teresse bij hun lezers verwachtten. In de
grotere Zeeuwse plaatsen als Vlissin-
gen, Terneuzen, Goes en Middelburg
leenden deze bibliotheken vele duizen
den boeken per jaaruit. Ditondanks het
beperkt aantal uren, dat de lezers per
week hun boeken konden komen uit
zoeken.
De meer professionele aanpak in de
Provinciale Bibliotheek leidde welis
waar tot de totstandkoming van een
waardige verzameling boeken, doch
het aantal bezoekers bleef beperkt tot
enkele honderden per jaar.
Doorbraak
In mei 1940 werd de binnenstad van
Middelburg door de Duitsers gebom
bardeerd. De Provinciale Bibliotheek
aan de Lange Delft werd met de grond
gelijk gemaakt. Slechts 20.000 van de
180.000 boeken konden gered wor
den.
Het Provinciaal Bestuur onderschreef
direkt na de bevrijding het belang van
deze bibliotheek door het onderdak te
bieden in het gerestaureerde Abdij
complex. In 1 953 kon dit gebouw in ge-
De eerste huisvesting van de Provinciale Bibliotheek bij het Provinciaal Archief op de piaats waar momenteel
het Zeeuws Museum is gevestigd.
^rrrrfTrr*
