OVER BOEKEN Een fotoboek van de Grote of Maria Magdalenakerk te Goes Dit fraai uitgegeven boek is een uitgave van de "Geldwervingscommissie Grote of Maria Magdalenakerk". Laten we er direct aan toevoegen dat het een uitgave is die er in alle opzichten mag zijn. Wie dit boek koopt 50,-) zal zich niet bekocht gevoelen. De bijgedachte dat hij een goed werk doet voor de instandhouding van dit kerkgebouw, kan eigenlijk geheel op de achtergrond blijven. "De Maria Magdalenakerk bepaalt al sinds vele eeuwen het beeld van de stad Goes." En dat doet ze nu nog steeds, niet tegenstaande de nieuwbouwwijken en de flatgebouwen die Goes kent. Wie van uit De Poel naar Goes kijkt, vergeet de andere hoge gebouwen en wordt ge boeid door het silhouet van deze middel eeuwse kerk. "Reeds in 1618 kwam men tot de slotsom dat een gehavende, ver vallen kerk de aanblik van de gehele stad zou bederven." Het zijn woorden die wij, met de commissie die de uitgave van dit boek heeft verzorgd, nu nog ten volle kunnen beamen. 1618 was het jaar dat deze kerk in vlam men opging door onvoorzichtigheid van een loodgieter, het lot dat zovele kerken ten deel is gevallen. De gewelven van het koor hadden het toen wel gehouden, maar verder bleef er niet veel meer over dan kale muren. De magistraat van Goes besloot tot herbouw en zelfs tot vergro ting. Tot de Franse revolutie is de kerk bouw steeds een zaak van de overheid geweest. Doch niet geheel van deze al leen. Heel de bevolking was er bij betrok ken. In de Middeleeuwen had heel de be volking met deze kerkte maken. Hier had den de gilden hun altaren en een deel van de gildefeesten werd in de kerk gevierd. In 1470 schonken de gilden dan ook acht gebrandschilderde ramen voor de mid- denbeuk van de kerk. Ook pelgrims wer den naar Goes getrokken. Op 23 juli 1410 belooft Jac. de Ridder, bisschop van He- bron en wijbisschop van Utrecht, grote aflaten aan hen, die op zekere tijden deze kerk zouden bezoeken en iets zouden le gateren. De verering van Maria Magdale- na beleefde in de late Middeleeuwen een hoogtij. Het is de bedoeling van de geldwervings commissie, evenals van de "Vrienden kring van de Maria Magdalenakerk" heel de bevolking van Goes bij het behoud van deze kerkte betrekken om mede hierdoor het 'gezicht van Goes' te behouden. Het vierde hoofdstuk van het fotoboek, "De kerk en cultuur", laat ons iets zien hoe zulk een kerk een plaats kan innemen in het culturele leven van stad en eiland. De andere drie hoofdstukken van dit 200 foto's rijke boek zijn gewijd aan de ge schiedenis van de kerk, de kerk buitenom en een wandeling in de kerk. Wanneer je met zo'n gothische kerk in aanraking komt, bekijk je voornamelijk het geheel, zowel van buiten als van bin nen en je laat het massale van het ge bouw en de ruimte die het omspant op je inwerken. Het mooie van een boek als er nu is uitgegeven is dat het je meeneemt naar dingen die zo gemakkelijk aan de aandacht ontsnappen. Zo worden we meegenomen naar de noordgevel van het transept of de dwarsbeuk en zien meer en beter welk een kantwerk van steen dit is, de ingangspartij, de tracering van de ramen en de geveltop, bekroond met zijn prachtige pinakels. We worden meegenomen tot in alle hoeken van de kerk en zien welk een prachtig spel dat is van pilaren en gewelven. Ik ben eens sa men met een architect, die het een en ander met de restauratie van gothische kerken te maken had gehad, in deze kerk geweest en hij verzekerde mij geen kerk te kennen van deze omvang die met zulke dunne pilaren was gebouwd. We zien in dit boek ook de kleine dingen, die ge woonlijk aan de algemene aandacht ont snappen, zoals de haak die men, na de restauratie in de twintiger jaren, aan een van de pilaren van het koor heeft laten hangen en waaraan vroeger het klank bord van de preekstoel was opgehangen. We worden meegenomen tot in het orgel, tot op de zolders. We zien iets van de machtige kapconstructie waardoor het dak wordt gedragen. We komen terecht in de speelkamer van de beiaardier, waar hij zijn klanken uit het carillon tovert. Wie dit boek op zich laat inwerken zal waar schijnlijk ook met iets meer geschoolde ogen andere middeleeuwse kerken bekij ken. Dezelfde symboliek treffen we overal aan, al is de uitvoering dan ook niet altijd gelijk. De tekst van het boek is verzorgd door drs. J. H. Kluiver en ze was daarmee in bevoegde handen. Jammer dat er betrek kelijk weinig van de geschiedenis van de Maria Magdalenakerk bekend is. Tenslot te is deze kerk niet gebouwd voor de pro testantse eredienst. De enige foto die ons direct herinnert aan de kerk van vóór de Reformatie (buiten het geheel van de kerk dan) is die, welke te vinden is op bl. 66, een "restant van een sacramentshuisje" dat bij de restauratie van 1922-1930 in de muren van de dwarsbeuk tevoorschijn kwam. Het is deerlijk geschonden. Het kan echter moeilijk een sacramentshuisje geweest zijn. Dat stond steeds in de buurt van het hoogaltaar. Het is de rest van een altaar-stuk. Maar wanneer je ziet wat er dan van over is, denk je bij jezelf: hoe zou deze kerk er hebben uitgezien eer de beel denstorm er overheen ging? Het noorde lijk koor is natuurlijk een Maria-kapel ge weest, de normale plaats in deze kerken. Aan wie was het zuidelijk koor gewijd? Een open vraag tot nu toe. In deze kerk hebben een negental altaren gestaan. Waarschijnlijk bij de buitenmuren van het noordelijk en zuidelijk koor. Wat voor an dere gothische kerken bekend is, zoals van die van Veere, zal voor Goes wel altijd verborgen blijven. Maar wanneer je zo in deze ruimte dwaalt, loop je toch aan deze dingen te denken. Wanneer je zo'n kerk bekijkt, kun je die eigenlijk alleen begrij pen wanneer je de middeleeuwse samen leving en haar achtergronden enigszins kent. Ik zou tenslotte de wens willen uit spreken dat dit foto boek ons zal leren zoe ken naar de intenties waarmee eenmaal deze massale kerk is gebouwd. Dit kan een verrijking van het leven zijn. H. Trams op Walcheren Een met veel toewijding voor het onder werp en met grote kennis van zaken ge schreven werk, verschenen ais nr. 8 in de Zeelandreeks (Den Boer). Gedurende meer dan een halve eeuw is de stoom- en electrische tram een bekende verschij ning op Walcheren geweest. Schrijvers a/s Van Schagen en Viruly hebben er over geschreven. Wist u dat er een Vlis- singse en een Middelburgse tijd is ge weest? Dit maakte een dubbele vermel ding in de dienstregeling noodzakelijk. Wij mogen de auteur, H. G. Hesselink, bijzonder dankbaar zijn voor het vele dat hij bij elkaar heeft gebracht. M.P.d.B. De Trams op Walcheren, uitg. Den Boer Middelburg, f 19,50.

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1982 | | pagina 35