i
V.'
§^pifad4cffcfj:
PCANTARVM
SYNONYMIA.
mededelingen
35
r
om
n^c-Sdjétm^
jfljct>ntf|ctatt
*-
VLISSlNGHr.N,_
Ghcdmcktvoor Anthony Je Utae,
Bruggheine Licht der Zcc-vacrtAls N u t 0 j o.
ooncnde by de otide
PORTRET VAN HET
GENOOTSCHAP
VI. De verzamelingen
4. De boeken en handschriften
De boekerij behoort tot de oudste verzame
lingen van het Genootschap. Reeds vanaf de
oprichting stimuleerde men het schenken
van recente wetenschappelijke werken door
de auteurs. Zo schonk dr. Job Baster in 1768
zijn publicatie: „Over de voortteelingvan dieren
en planten, dienende tot verklaring van het kruid
kundig samenstel van de heer Linnaeus". Haar
lem 1768.
In de notulen van het Genootschap uit de
18e eeuw vindt men talloze van dergelijke
aanbiedingen. Voor zover de geldmiddelen
dit toelieten schafte het Genootschap ook
zelf werken aan. Zo tekende men in op de
Encyclopedie van Diderot en d'Alembert die
in 1770-1780 verscheen.
In de eerste helft van de 19e eeuw7, toen de
aanbiedingen terugliepen, voerde men de re
gel in dat ieder lid enige boeken behoorde te
legateren. De grote bloei van het Genoot
schap in de tweede helft van de vorige eeuw
weerspiegelde zich ook in de boekenverza
meling. De catalogus van 1846 telde 2234
w erken; die van F. Nagtglas uit 1883 ruim
5000 werken (waarbij vele omvangrijke als
bijvoorbeeld de Notulen van de Staten van
Zeeland). Ook trad in deze tijd een accent
verschuiving op naar boeken over Zeeland,
door Zeeuwen geschreven of in de provincie
T V M
PATRIARVM,
T V M
EXOTIC ARVM,
IN
WALACHR^A, ZEELANDI/E
ÏNSVL Aji'.itA S CENTI V M
audio re
CASPARO PILLETÊRIO
MONSPELIENSI
MEDICINAL doctor e,
Excudebat Richardus Scbilders.,lct\2ndlx.
ördinura Typographic. 16 1 o<
gedrukt. In de jaren 1898/99 werd de boe
kenverzameling aan de Provinciale Biblio
theek in bruikleen afgestaan, met uitzonde
ring van werken die daar reeds voorhanden
waren. Na deze tijd werden met name uit
ruilverkeer verkregen boeken en tijdschrif
ten aan de verzameling toegevoegd.
De brand van 17 mei 1940 is met name voor
het boekenbezit rampzalig geweest. Vele
kostbare werken en de Zelandica waren in
de kelders van de Provinciale Bibliotheek in
de Lange Delft geborgen. Wat zich boven
gronds bevond, met name de algemene wer
ken en de tijdschriftenreeksen ging met het
bestand van de Bibliotheek verloren terwijl
de in de kelders geborgen boeken ernstige
waterschade opliepen doordat een brand
haard door middel van het onderwater zet
ten van de kelders moest worden gedoofd.
Na de oorlog ontving het Genootschap nog
enige belangrijke collecties, de bibliotheek
van mr. Th. G. van Eek en een groot aantal
boeken van mr. J. H. Bybau.
Ondanks de ramp van 1940 is de boekenver
zameling nog van groot belang, met name
het Zeeuwse bestanddeel. Tot de zeldzaam
heden behoren onder meer enige incunabe
len, de zogenaamde Indianenbijbel, het enig
overgebleven exemplaar van de door John
Elliot in het Indiaans vertaalde Bijbel, en de
Atlas van Blaeu van 1647. Van de Zelandica
zijn met name van belang de minder beken
de uitgaven die men in andere bibliotheken
nauwelijks aantreft.
De vorming van de handschriftenverzame
ling loopt parallel met die van de boekerij.
Ook hier was aanvankelijk een breder inte
ressesfeer, die zich geleidelijk tot het speci
fiek Zeeuwse vernauwde. Vooral in de twee
de helft van de vorige eeuw werd veel op vei
lingen aangekocht uit de toen aan de markt
komende verzamelingen van oude families
en historische onderzoekers. Ook schonken
vele leden van het Genootschap handschrif
ten uit oud familiebezit.
De handschriften werden aan het begin van
deze eeuw aan de Provinciale Bibliotheek in
bruikleen afgestaan. De handschriften die
op grond van het herkomstbeginsel aan
overheidsarchieven toebehoorden, werden
aan deze gerestitueerd.
Ook de handschriften ondergingen de ramp
van 1940; zij bleven grotendeels gespaard,
maar liepen ernstige waterschade op. Ook
deze verzameling is nog van groot belang,
met name voor het regionaal historisch on
derzoek. Tot de zeldzaamheden behoren on
der meer enige getijdenboeken, een aantal
tractaten van Philippus Wielant, enige alba
amicorum en handschriften van Bellamy.
Helaas is nog geen inventaris van de boeken
en handschriftenverzamelingen beschik
baar. In het Beleidsplan van het Genoot
schap is dit als een van de prioriteiten ge
steld, niet alleen uit oogpunt van registratie
maar vooral ook om dit materiaal voor on
derzoek en publicatie te kunnen benutten,
voor welk doel het bijeen is gebracht.