de vestiging van de eerste medische specialisten in middelburg (IV)
67
Bestrijding der Tuberculose, opgericht
in 1913, heeft onder andere tot doel al
le provinciale activiteiten te bundelen.
In Middelburg is er pas in 1 91 9 sprake
van activiteiten op dit terrein. Op een in
februari 1919 gehouden vergadering
van de afdeling Walcheren wordt de
oprichting van een Middelburgs con
sultatiebureau ter discussie gesteld. Uit
deze discussie blijkt weer eens te meer
met welke weerstanden de pioniers der
tuberculose bestrijding te maken heb
ben, weerstanden niet alleen bij het
„publiek" maar evengoed bij de artsen.
Het is met name de Middelburgse huis
arts Gieben die zich heftig tegen de
oprichting van een consultatiebureau
verzet. Volgens hem is de bestrijding
van tuberculose bij volwassen een vol
strekt zinloze zaak die niets met ge
neeskunde maar hoogstens met filan
tropie heeft te maken. Ook de Middel
burgse huisarts Weijl voert ernstige be
denkingen aan tegen wat hij noemt "het
dilettantisme" van het Centraal Comité.
Omdat Gieben en Weijl beiden mannen
van gezag zijn komt de vergadering tot
de conclusie: „dat Middelburg geen bo
dem vormt waarop een consultatiebu
reau zal tieren". Als in december 1 91 9
het plaatselijk comité zich opnieuw tot
de afdeling wendt, met de vraag welke
Middelburgse huisarts het beste de lei
ding van het Consultatiebureau op zich
kan nemen, wordt dit schrijven voor
kennisgeving aangenomen. Niet te ont
moedigen richt het Middelburgse comi
té zich vervolgens tot het bestuur der
Godshuizen met wie het wel vlot zaken
kan doen. Al met ingang van 1 mei
1920 gaat Kindermann elke Dinsdag
middag van 1 6 tot 1 7 uur, in zijn eigen
polikliniek in het Gasthuis, een spreek
uur houden terwijl de, aan dit bureau
verbonden, verpleegster Zr. H. Nonhe
bei op 1 juni 1 920 met haar huisbezoe
ken begint.
Lang heeft dit locale bureau niet ge
werkt, zijn taak wordt al heel gauw door
het districts consultatiebureau overge
nomen.
Accomodatiewensen
Vóór 1 900 was er, in het Gasthuis, van
enige specifieke verpleging en behan
deling van tuberculosepatiënten nog
geen sprake.
Hoewel de besmettelijkheid van tuber
culose al lang onweerlegbaar vaststond
werden patiënten met open tuberculo
se nog steeds op de algemene interne
zalen verpleegd. (N. B. een besmetting
met tuberculose was overigens maar
één van de vele risico's die een opname
in het 1 9e eeuwse Gasthuis met zich
meebracht!!)
Detwee huisartsen. Berdenis van Berle-
kom en Mijers, die samen verantwoor
delijk waren voor de geneeskundige af
deling proberen rond 1 900 de moderne
„hygiënisch-diëtetische methode" in
het Gasthuis ingevoerd te krijgen. Dit
betekende dat de tuberculose patiënten
voortaan extra melk en eieren kregen.
Beide artsen moesten het met deze ex
tra voorschrijverij overigens niette bont
maken. In 1 904 krijgt Mijers van het be
stuur, wegens het voorschrijven van te
veel eieren, een officiële schriftelijke
berisping! De sinds 1900 ingevoerde
openluchtbehandeling betekent niets
anders dan dat de bedden van de tuber
culose patiënten overdag, zonder enige
bescherming, in de tuin worden gezet.
Een, uit 1 901 daterend, verzoek van de
twee internisten om in de tuin een tent
te plaatsen, waardoor de patiënten al
thans enigszins tegen regen, wind en
kou zijn beschermd wordt zonder meer
afgewezen: voor tijdelijke maatregelen
stelt het bestuur geen geld beschik
baar.
Als in 1 903 de, al jaren dringend nood
zakelijke, verbouwing van het Gasthuis
gerealiseerd gaat worden lopen de
wensen van de gasthuisdoktoren sterk
uiteen. De heelkundige Bolle wil vóór
alles een nieuwe operatiekamer, de
twee internisten willen vóór alles aparte
tuberculosezalen. Gelukkig is het be
stuur in staat beide wensen, die beide
even urgent zijn, te realiseren. Vanaf
1 904 beschikt het Gasthuis over twee
tuberculosezalen, één voor mannen en
één voor vrouwen, waar de patiënten de
nacht doorbrengen, terwijl ze overdag
op de aangebouwde open waranda of in
een draaibare lighal in de tuin liggen.
Helaas hebben deze tuberculosezalen
niet aan de verwachting voldaan.
Ondanks een overmaat aan patiënten
blijven de tuberculosezalen groten
deels leeg. Zij die het royaal kunnen be
talen prefereren deZwitserse sanatoria,
zij die het wat minder royaal kunnen be
talen gaan naarde Nederlandse sanato
ria, terwijl zij die niets kunnen betalen
zich nog steeds met hand en tand tegen
een opname in het Gasthuis verzetten.
Rond 1 920 zijn de inzichten in de be
strijding der tuberculose inmiddels in
belangrijke mate geëvolueerd. Het bou
wen van tuberculose paviljoens annex
algemene ziekenhuizen is een moder
nisme geworden dat door hogerhand
wordt gestimuleerd. Bovendien wordt
nu ook, zij het onder strikte voorwaar
den en in beperkte aantallen, de klini
sche behandeling van tuberculose pa
tiënten door de nieuwe sociale wetten,
de invaliditeitswet en ongevallenwet,
betaald. Het bestuur der Godshuizen,
dat in 1920 zelf ook in de belangrijke
mate mee is gemoderniseerd, neemt
wat de behandeling dertuberculose be
treft een nuttig initiatief. De op het
Noordbolwerk gelegen Theetuin, die
eigendom is van de Nijverheidsvereni
ging, wordt door het bestuur aange
kocht. De grond wordt van de gemeen
te Middelburg in erfpacht verkregen
terwijl voor de koop, verbouwing en in
richting f 30.000,- bij het familiefonds
Snouck Hurgronge wordt geleend. De
legendarische lage rente van een half
procent is inmiddels verleden tijd ge
worden. Door de wereldoorlog is het
geld heel wat duurder geworden, zodat
het bestuur voor deze nieuwe lening nu
51/2% moet betalen. Begin 1923 is de
verbouwing klaar, op 12 april 1923
wordt het tuberculose paviljoen mid
dels een officiële plechtigheid in de
Middelburgse raadzaal geopend. Het
paviljoen dient voor dag en nacht ver
pleging van volwassenen en voor dag-
verpleging van kinderen met tuberculo
se. Ook de controlerend arts van de
Raad van Arbeid en van de Ongevallen
wet gaan er hun controle-spreekuren
houden.
Tegen een jaarhuur van f 450,- vestigt
de Zeeuwse Provinciale Vereniging tot
bestrijding der Tuberculose er haar
districtsconsultatiebureau. Het Middel
burgse districtsconsultatiebureau dat
tot 1933 in dit paviljoen is onderge
bracht wordt het centrum van waaruit
de bestrijding der tuberculose in onze
provincie, door middel van een netwerk
van plaatselijke spreekuren wordt geor
ganiseerd.
In 1980 is het distictsconsultatiebu-
