de vestiging van de eerste medische specialisten in middelburg
99
vrouw Weijl, die zich eind 1 906 in Mid
delburg vestigt, is zowel de eerste vrou
welijke arts in de provincie Zeeland als
ook de eerste vrouw die gewoon lid van
de Zeeuwse afdeling van de Maat
schappij der Geneeskunst wordt. (Me
juffrouw A. Voorbeijtel, diezich in 1 903
als tandarts in Middelburg had geves
tigd, is de eerste vrouw geweest die lid
werd van de Zeeuwse artsenkring, als
tandarts was ze echter buitengewoon
lid.)
Dat met Rachel Weijl de eerste vrouw
haar intree doet in de kring van de
Zeeuwse artsen is destijds door haar
mannelijke collega's niet ais iets bijzon
ders opgemerkt, de notulen vermelden
slechts dat het nieuwe lid zich als kin
derarts in Middelburg heeft gevestigd.
Deze laatste mededeling is slechts in
zoverre juist dat de jonge mevrouw
Weijl, die geen enkele specialistische
opleiding had gehad, haar praktijkuit
oefening tot kinderen heeft beperkt. Ze
behandelde zieke kinderen zowel op
verzoek van de andere huisartsen als op
verzoek van de ouders. Hoewel in deze
laatste gang van zaken het gevaar voor
intercollegiale botsingen levensgroot
zat ingebouwd, zijn ertussen haar en de
andere Middelburgse huisartsen nooit
problemen ontstaan.
Op bescheiden schaal heeft mevrouw
Weijl getracht de preventieve zuigelin
genzorg in Middelburg ingevoerd te
krijgen. De zuigelingen uit de „betere"
stand werden door haar aan huis ge
controleerd, de kinderen uit de „minde
re stand" controleerde ze in „het me
disch centrum" in de Eigenhaardstraat.
Mevrouw Weijl, die een trouw bezoek
ster van de artsenkring was, heeft voor
de kring diverse malen voordrachten
gehouden. Een op de kring door haar in
geleid voorstel om in Middelburg een
betere zuigelingenzorg te organiseren
dateert uit 1917.
Met de komst van de eerste „echte" kin
derarts in 1 921 is er voor haar als „kin
derarts" minder emplooi, ze gaat ook
een beperkt aantal volwassen patiënten
behandelen terwijl ze daarnaast ook an
dere activiteiten gaat ontplooien. Naast
lessen in de hygiëne, zowel aan de huis
houdschool als aan de ambachtschool,
wordt ze in 1 923, als vertegenwoordig
ster van de Vrijzinnig Democraten, lid
van de Middelburgse gemeenteraad. In
1941 wordt het gezin-Weijl door de
Duitse bezetter uit Middelburg verdre
ven en komt, via Barneveld en Wester-
bork, uiteindelijk in Theresiënstadt te
recht. Na afloop van de oorlog, beiden
hebben de nazi-verschrikking over
leefd, vestigen ze zich in Amsterdam
waar Rachel Weijl op 2 april 1 959 over
lijdt.
De eerste gespecialiseerde kinderarts
diezich in Zeeland vestigt is Jan Willem
Anne Franciscus van Maren Bentz van
den Berg. Hij was op 23 augustus 1 885
in Den Haag geboren en had na zijn
artsexamen aan de Leidse kinderkli
niek, die destijds onder leiding stond
van de hoogleraar Gorter, een opleiding
gehad tot kinderarts. Na zijn opleiding
verhuist hij van Leiden naarMiddelburg
waar hij als vrijgezel zijn intrek neemt in
een woning op de Markt, een woning
die na zijn huwelijk in 1 930 omgewis
seld wordt voor een woning op de
Noordsingel.
De nieuwe specialist schrijft medio
1921 een brief aan het bestuur der
Godshuizen waarin hij het bestuur ver
zoekt om als specialist tot het Gasthuis
te worden toegelaten. Hij informeert in
deze brief naar de mogelijkheid om in
het Gasthuis zuigelingen op te nemen
terwijl hij het bestuur mededeelt dat hij
graag zou solliciteren naar de functie
van geneesheer, hoofd van de kinderaf
deling. Het bestuur schrijft hem terug
dat hij als specialist wordt toegelaten
en voegt er aan toe dat van hem ver
wacht wordt dat hij zich zal houden aan
de opvattingen die de afdeling Wal
cheren heeft ten aanzien van de wijze
waarop specialistische geneeskunde
uitgeoefend dient te worden.
Maren Bentz schrijft terug dat zijn op
vatting over de wijze van specialistische
praktijkuitoefening afwijkt van die van
de afdeling Walcheren maar dat hij zich
zal conformeren. In tegenstelling tot de
andere specialisten die tijdens het ver
overen van een eigen plaatsje onder de
Walcherse (respectievelijk Zeeuwse)
zon in botsing kwamen met de belan
gen van andere specialisten kwam de
eerste kinderarts uitsluitend in botsing
met de belangen van de huisartsen. Dat
Van Maren Bentz geen conflicten kreeg
met zijn medespecialisten, integendeel
ze riepen hem zonodig graag aan het
ziekbed van hun eigen kinderen, maar
wel met de huisartsen is inhaerent aan
het specialisme kindergeneeskunde en
vooral aan de manier waarop dit specia
lisme in het begin werd uitgeoefend. In
tegenstelling tot nu waar de paediater
alleen wordt ingeschakeld als de pro
blemen bij een ziek kind een specialisti
sche kennis of benadering vragen, fun
geerden de eerste generatie kinderart
sen nog overwegend als huisarts voor
kinderen. De toenemende gewoonte
onder de „welvarende klasse" om, ook
bij de meest banale aandoening, direkt
de kinderarts in te schakelen, een ge
woonte die voor een deel op puur sno
bisme berustte, werd door de huisart
sen als uiterst bedreigend ervaren,
waarop dan ook vaak met onverholen
agressie werd gereageerd.
De reactie van een Walchers platte
landsarts - we zullen geen namen noe
men - die, toen de auto van de kinder
arts voor de zoveelste keer in zijn dorp
was gesignaleerd. Van Maren Bentz zou
hebben toegevoegd: „Als ik je nog een
keer op mijn dorp zie schoft, dan rijd ik
jevoor je raap", laat, hoewel weinig sie
rend voor het „officum nobile", aan dui
delijkheid niets te wensen over.
Van Maren Bentz was behalve een vrij
gevestigd specialist ook ambtenaar in
dienst van de commissie voor de hygië
ne van het kind in Zeeland. In deze func
tie leidde hij persoonlijk de diverse zui
gelingen - en consultatiebureaus die
door deze commissie in de diverse
Zeeuwse steden werden opgericht.
Ook bij het op poten zetten van deze
consultatiebureaus moest veel weer
stand worden overwonnen, niet alleen
bij de moeders (en grootmoeders!) die
er het nut niet van inzagen - het ging
vroeger toch ook goed! - maar ook bij
de huisartsen voor wie het consultatie
bureau, waar een vreemde arts zich on
gevraagd met hun patiënten bemoeide,
een bedreiging vormde.
Het waren dan ook zeker niet alleen de
huisartsen van het platteland maar even
goed de stedelijke huisartsen - met na
me de Vlissingse huisarts A. E. J. La-
comblé moet in deze een hoofdrol heb
ben gespeeld - die min of meer een
gesloten front hebben gevormd waar
tegen Van Maren Bentz heeft moeten
opboksen.
