ldïernktionzïte^
IBibliotheek
wonen in middelburg 196
(„FA BI AN ESSAYS IN SOCIALISM")
F. M. WIBAUT
Eerste Deel: GRONDSLAGEN
AMSTERDAM.
De huizen aan de Eigenhaardstraat.
liggende terrein huizen te bouwen die èn gezond, èn betaal
baar, èn op den duur eigendom werden van de bewoners werd
in een flink hoofdartikel onder de kop 'Eigen Haard' door de
Middelburgsche Courant van 21 november 1 889 met instem
ming begroet.
'Elke poging, die wordt aangewend om den arbeidersstand het
gemakkelijk en aangenaam te maken in de eerste plaats zijn "te
huis" verdient waardering, vooral in de tegenwoordigen Sturm
und Drangperiode, waarin van zoovele zijden allerlei pogingen
worden gedaan om ontevredenheid te kweeken. De gemeente
Middelburg heeft vooral op dit oogenblik bij zulk een pogen te
meer belang, omdat - gelukkig verschijnsel! - in den laatsten
tijd op industrieel gebied gunstige teekenen zijn waar te nemen,
die getuigen van hernieuwd leven, van vooruitgang. Er komen,
dank zij eenige nieuwe inrichtingen in de gemeente die haar
bloei zullen verhoogen, meer werklieden in ons midden; en die
arbeiders hebben op hun beurt natuurlijk woningen noodig.
Hun die te verschaffen zoo goed en zoo practisch mogelijk is
een te waarderen streven; want laat ons 't bekennen, uit het
oogpunt van hygiène laten vele arbeiderswoningen te wen-
schen over. En dan een eigen tehuis ten slotte te krijgen heeft
ook veel waarde; vooral wanneer de kans daartoe wordt geo
pend zonder dat een buitensporig hooge huur van den bewo
ners wordt gevraagd.'
'Eigen Haard' kreeg de vorm van een naamloze vennootschap.
De statuten geven als doel: a. het aankopen van terreinen in
Middelburg en het daarop doen bouwen van goede arbeiders
woningen, b. het verhuren van die woningen op een wijze dat de
bewoner door het betalen van de huur langzamerhand eigenaar
wordt van het perceel, c. bij gebreke van bewoners die eigenaar
wensen te worden de woningen eenvoudig verhuren. Het be
stuur vermeldt ook in een circulaire dat de bedoeling een andere
is dan een commerciële opzet bij het verhuren van woningen
waarbij een vrij belangrijk deel van de huur is bestemd voor
winsten betaling van het risico van de eigenaar.'In de woningen
der vennootschap is dat anders; zoo de bewoner dezelfde huur
betaalt, die hij voor een andere woning zou moeten besteden.
dan wordteen groot deel dier huur aangewend om het huis voor
hem te koopen; werklieden die jaren lang een vast loon genie
ten, en zoo zijn er velen in onze stad, komen op deze wijze zon
der merkbare grootere uitgaven in het bezitvan een eigen huis.'
Wij hebben gezien dat bij de behandeling in de raad over de
aankoop van het terrein er raadsleden zijn die het'profijtbegin
sel' huldigen: de bouw van aanzienlijker woningen brengt de
gemeente meer op.
Dat Wibaut en G hijsen de nood op het gebied van de volkshuis
vesting op deze wijze wilden aanpakken, behoeft ons niet te
verwonderen. Beiden voelden zich aangetrokken tot hetEngel-
se Fabiansocialisme. In 1891 verscheen van Wibaut de verta
ling van de Fabian essays in Socialism met als titel Socialisme
Van toen af aan noemde hij zich openlijk socialist. G hijsen is het
zachtaardige Fabiansocialisme trouw gebleven met zijn practi
sche programmapunten: straatverlichting, riolering, onder
wijs, arbeidsomstandigheden, volkshuisvesting enz. Wibaut
kiest in 1897 voor de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij.
In 1 904vertrekthij naarAmsterdamomzichintensievermetde
socialistische beweging bezig te houden. In 1914 wordt hij
wethouder van de hoofdstad met volkshuisvesting in zijn porte
feuille. Hij ontplooit op dit gebied een indrukwekkende activi
teit. Het is de aanleiding tot het gevleugelde woord: Wie
bouwt? Wibaut! Ten slotte de arts Bolle: hij liet zich leiden door
sociale bewogenheid.
