wonen in middelburg
200
ment niet meer durven spreken'.
Bij de behandeling van de woningwet is het duidelijk dat er een
kenmerkende verandering in de geesten heeft plaats gevon
den. Volkshuisvesting is een rijkszaak. Hetwoord volkshuisves
ting ligt op één lijn met de term volksgezondheid. Toen ge
vraagd werd of een vereniging als die van hogere ambtenaren
ook voorschotten en bijdragen van rijk en gemeente konden
krijgen, antwoordde de regering:
'Inderdaad behoort deze uitdrukking (volkshuisvesting) in
haar ruimste beteekenis te worden opgevat en moet zij zoo al
gemeen mogelijk luiden. De Engelsche Woningwet moge wor
den betiteld als "Housing of the Working classes Act", in werke
lijkheid omvat zij alle woningen, onverschillig of deze worden
bewoond door lieden behorend tot de arbeidende klasse of
door anderen en onverschillig of de woning zelve groot of klein,
hoog of laag in prijs is. Het ligt voorde hand, datfeitelijkzoowel
de Engelsche als de voorgestelde Woningwet in verreweg de
meeste gevallen alleen op woningen van min gegoeden zullen
worden toegepast. Terwijl scherpe onderscheiding hier niet
mogelijk is, en misstanden ook worden aangetroffen in wonin
gen van niet-werklieden, in woningen van de meest uiteenloo-
pende grootte en waarde, moet aan de praktijk de noodige
speelruimte worden gelaten om te beslissen, of inderdaad voor
toepassing der Woningwet termen bestaan in een bepaald ge
val. Op de naleving van voorschriften omtrent de inrichting van
slaapplaatsen bijvoorbeeld zal uit den aard der zaak moeten
worden toegezien in vele woningen, die overigens zonder nader
onderzoek geacht kunnen worden aan sommige eischen eener
bouwverordening te voldoen.'
In ieder geval was het wel zo dat de regering bij de verenigingen
met als doel de verbetering van huisvesting dacht aan die licha
men die woningen wilden verhuren tegen zeer lage prijzen, hui
zendie voorminvermogenden waren bestemd.In 1 901 washet
zo ver dat in het Staatsblad nr. 158 de wet van 1 2 juni van dat
jaarverscheen, houdende wettelijke bepalingen betreffendede
volkshuisvesting, kortweg 'woningwet' genoemd. In tien para
grafen worden behandeld: 1Voorschriften betreffende aan
woningen te stellen eischen, 2. Aangifte omtrent het aantal be
woners, 3. Verbetering van woningen; overbevolking, 4. onbe
woonbaarverklaring, ontruiming, sluiting en afbraak, 5. Ontei
gening, 6. Uitbreiding van bebouwde kommen, 7. Geldelijke
steun van gemeentewege, 8. Geldelijke steun van Rijkswege, 9.
Strafbepalingen, 10. Slotbepalingen. In artikel 51 werd be
paald, dat alle plaatselijke onderwerpen, regelende het onder
werp, waarin de wet voorziet, vervallen driejaren na het tijdstip,
waarop zij in werking treedt, indien zij niet met inachtneming
van de bepalingen dezer wet binnen dien termijn zijn herzien.
Op 1 augustus 1 902 trad de woningwet in werking.
In een korte nieuwjaarsrede op 17 januari 1906 zegt burge
meester L.Schorer:
'In hooge mate belang rijk was de totstand koming der bouwver
ordening, die, na een langen tijd van voorbereiding, in een korte
raadsvergadering werd vastgesteld. Spreker hoopt, dat wan
neer de onbewoonbaarverklaring van woningen, welke een
uitvloeisel dier verordening is, aan de orde zal komen, de raad
ook het daarvoor noodige geld zal willen toestaan, opdat aldus
eene zoo hoog noodige verbetering in de volkshuisvesting tot
stand zal kunnen komen.'
De bouwverordening is een uitvloeisel van de woningwet, die
bij artikel 3 bepaalt dat door de gemeenteraad voorschriften
worden vastgesteld ten aanzien van de plaatsing van gebou
wen ten opzichte van de openbare weg, hoogtepeil van vloeren
en gebouwen, afmetingen van de vertrekken, privaten, be
schikbaarheid van drinkwater, voorkomen van brandgevaai,
van vochtigheid, hechtheid van de muren etc., verwijdering van
rook, water en vuil, toevoer van licht en lucht. Bij de behande
ling van de verordening in 1 905 had mr.A.A.de Veer gepleit
voor verplichting van de bewoners hun huizen op de duinwater
leiding aan te sluiten. 'Wel worden zij daardoor niet verplicht
het duinwater ook te drinken, doch eenmaal aangesloten gaat
men daartoe wel over.' En even later: 'Regenbakken kunnen
goed zijn, doch zekerheid van het hebben van goed drinkwater
verschaft alleen de waterleiding'.
Er blijkt in deze jaren een toenemend zelfbewustzijn bij de ai
beidersdoor zich te organiseren en aan te dringen op een goede
werklozenvereniging. In een toelichting op een adres van de
Middelburgsche Bestuurdersbond: 'Het wordt tegenwoordig
in alle kringen der maatschappij erkend en verdedigd, dat de a
beiders als sociaal denkende wezens ten plicht hebben zich te
organiseren, teneinde in den maatschappelijken strijd niet li
chamelijk en moreel ten onder te gaan.
Deze plicht hebben de bewuste arbeiders dan ook begrepen
door zich te organiseeren in vakvereenigingen, door welke,
naast het doel: verbetering der arbeidersvoorwaarden, het
fondsenstelsel is aangegrepen om in moeilijke levensomstan
digheden, bij ziekte en werkloosheid, elkander te hulp te ko
men'.
Het zou nog jaren duren eer men zich te Middelburg ging vere
nigen met het doel goede (arbeiders)woningen te bouwen in
het kader van de woningwet.
N.B.Van hetopnemen van noten ishierafgezien.Zij komen in hetinfebruari 1 983
te verschijnen werk. De citaten komen voor een deel uit de „Handelingen van den
Gemeenteraad van Middelburg".