„zonneveld" 1909-1984 88 gereed, zodat het medisch onderzoek dadelijk door kon gaan", aldus het ver slag. In hetzelfde jaar - 1 946 - viel ook de stichting van de school. Al met al was het een jaar van wederopbouw en ver dere ontwikkeling. Was het oude Wal cheren goeddeels verdwenen, met man en macht werd gewerkt aan de voorbe reiding van de herverkaveling en de herbeplanting. De terreinen rond „Zon neveld" werden in orde gebracht. Ge durende de zomer van 1 948 was er weer een fraai gazon, omzoomd door borders met rozen en bloemen. Het veertigjarig jubileum kon met vreugde worden tegemoet gezien. De kranten knipsels laten ons niet in het ongewisse over de jubileumviering in februari 1 949. Alleen plaatste de kroniekschrij ver van de Zeeuwse Almanak in de Pro vinciale Zeeuwsche Courant een kant tekening: „En toch hebben die middag, daar in Domburg, mijn gedachten het meest vertoefd bij de lange, lange rij van meisjes, van vrouwen, die al die ja ren met wegcijfering van het eigen ik en waarlijk niet om er beter van te worden, - want verpleegsterssalarissen zijn laag - al die patiënten en patiëntjes hebben verzorgd. Ze kwamen en gingen en al tijd als er gingen stonden er weer ande ren klaar om dit grote werk der barm hartigheid over te nemen. Gij moet daar niet licht over denken. Gij en ik, we de den het niet. Wij kozen liever wat an ders. Maarzij hielden vol en gingen voor en niemand buiten het zeehospitium kende hun naam. En toch hebben ook aan hun toewijding en liefde ontelbaren hun gezondheid te danken. Daarom voor de lange, lange reeks van onbe kenden van deze plaats een eresaluut!" „Zonneveld" 1909-1956 medisch gezien 1909 Voor mensen die leven in 1984 is het moeilijk zich een voorstelling te maken van de stand van de geneeskunde en de medische zorg in het begin van deze eeuw. Als we toch enigszins willen begrijpen wat Lize van den Broecke bezielde toen ze op eigen kosten het Zeehospitium „Zonneveld" stichtte, is het goed eerst te proberen ons die tijd voor ogen te stellen. Het was een tijd dat zoo met twee oo's werd geschreven en tusschen met sch, maar de stijl van het eerste jaarrapport klinkt best modern. De verpleegkosten waren vastgesteld op f 1,- tot f 1,50 per dag en daar ver baas je je dan zeer over als je dat ver gelijkt met het huidige tarief van f 280,-. Bijzonder is dat het tarief van 1 909 tot 1 946 niet steeg! Er werden in 1909 21 patiëntjes opgenomen die ge middeld 110 dagen in „Zonneveld" ver bleven. Er waren slechts vier diagnosegroepen: 1. Scrofulose, 2. Pré-tuberculose, 3. Tuberculose puim. incipiers (begin nende longtuberculose), 4. Chirurgi sche tuberculose (tuberculose van het skelet). Het is de moeite waard over de diagno se wat meer te zeggen. Tuberculose was in 1 909 één van de meest gevrees de volksziekten. Er was geen behande ling met medicijnen beschikbaar. Streptomycine (1944) en PAS (1946) kwamen na de tweede wereldoorlog en INH in 1952! In 1 882 had Robert Koch de tuberkel- bacterie ontdekt nadat in 1 865 Villemin had aangetoond dat de „Tering" (die sinds 1837 tuberculose genoemd werd) niet als een erfelijke maar als een besmettelijke ziekte moest worden be schouwd. In de 19e eeuw dacht men dat licht, lucht en zon een genezende werking hadden op tuberculose. Sanatoria die voor het eerst in Duitsland werden opgericht, werden in Nederland nagevolgd en het eerste Nederlandse sanatorium kwam in 1 897 in Davos tot stand. In 1 903 werd het eersteCB (con sultatiebureau voor tuberculose) opge richt. Van veel belang was natuurlijk ook de ontdekking van de Röntgenstralen in 1895. Röntgenfoto's konden pas in de jaren dertig worden gemaakt. In 1907 demonstreerde Von Pirquet de tuber- culosereactie, die nog steeds bij de tu berculosebestrijding van groot belang is voor het opsporen van contactperso nen. (Nu meestal de Mantoux-reactie.) De BCG-vaccinatie kwam pas in 1921 ter beschikking als bescherming tegen tuberculosebesmetting. Toch zei een Nederlandse hoogleraar nog in 1935 tegen zijn studenten: „Heren, tubercu lose is een bekeken zaak, we weten er alles van, doch de behandeling is in fei te even uitzichtloos als die van een kwaadaardig gezwel!" Tuberculose is een ziekte die in allerlei organen kan voorkomen: in de huid, de botten, de gewrichten, de nieren, de darmen, de hersenen en natuurlijk ook de longen. Verspreiding gebeurde voornamelijk door patiënten met een zogenoemde „open tuberculose", dit was tuberculose van de longen. Be smetting kwam ook tot stand door hoe stende patiënten, vooral wanneer zij met gezonde mensen in aanraking kwa men in gesloten niet te lichte ruimten. Tuberculosebacterieën houden niet van zonlicht, zij sterven onder invloed van ultraviolette stralen (zonlicht) snel. In 1900 werden 720.000 mensen in Nederland met tuberculose besmet. 50.000 werden echt ziek, waarvan 12.000 mensen overleden. Het bevol kingsaantal in Nederland was in 1909 5,9 miljoen. De tuberculosebestrijding kwam dus pas na 1 900 op gang en het particulier initiatief heeft hiervoor de eerste steen gelegd. In 1 903 werd in Rotterdam de „Rotterdamsche Vereeniging tot Hulp en Steun aan Mindervermogende Tu- berculose-lijders" opgericht die van zo veel betekenis is geweest in de geschie denis van „Zonneveld". De eerste jaren van deze eeuw werden dus gekenmerkt door een in de tweede helft van de 19e eeuw opgebouwde grote kennis van ziekten en hun oorza ken, maar van gerichte behandeling in strikte zin was nog slechts weinig spra ke. Een uitzondering moet hiergemaakt worden voor de chirurgische behande ling die door steriele en antiseptische operatietechnieken en sterk verbeterde narcosemethoden enorm in opkomst was. De industriële revolutie had in die periode echter een grote invloed op de gezondheidstoestand van de kinderen in de grote steden gehad. De kinder sterfte was buitengewoon hoog en was volkomen vergelijkbaar met die in ont wikkelingslanden nu. Daarbij was de

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Tijdschrift | 1984 | | pagina 8