de overgang van de arnemuidse garnalenvissers naar vlissingen na de afsluiting van het sloe
133
Vissershaven Vlissingen in 1978, bij laagwaterstand. (Foto: J. L. van Leeuwen)
komt ook naar voren in gebruiken bij
trouwen. In een fotoboekje „Arnemui-
den in oude ansichten"3) treft men een
foto aan van omstreeks 1 900. He is een
lopende trouwgroep in hoerendracht.
Zo'n echtpaar werd bestrooid met
„strooisel". Dit waren zelf geknipte pa
piersnippers van gekleurd papier. De
samensteller noemt daarbij een vreem
de naam: „blinkmasant". Hij wistdit on
bekende woord niet te verklaren. Bij
verder onderzoek bleek dat men met
„blinkmasant" bedoelde: blinkend
zand. Als men geen gekleurde papier
snippers kon maken door gebrek aan
geld strooide men ook wel blinkend
zand, d.i. zilverzand uit de droge dui
nen. Dit gebruik van zilverzand zal ver
moedelijk weer voortkomen uit het eeu
wenoud gebruik van het strooien van
rijstkorrels, bedoeld als gelukaanbren-
gend. Dit is in sommige streken nog
aanwezig.
In Vlissingen lag er een praktisch onge
bruikte Vissershaven te wachten op
schepen. Deze haven was bovendien
van een keersluis voorzien, welke in
1856 geheel vernieuwd was. Een ge
denksteen staat nog in de kaaimuur ge
metseld.
In 1872 bezat men te Arnemuiden 38
hoogaarzen voor de garnalenvisserij.
alle in eigendom van de schipper. Veel
al was deze eigenaar zwaar belast met
hypotheken van de werfbaas, een bak
ker of een andere leverancier. De schip
pers waren met handen en voeten ge
bonden. Dit was de gevreesde gedwon
gen winkelnering.
Deze Vissershaven was een bij laag wa
ter geheel droogvallende haven, zoals
ook nu nog het geval is. Dit was voor de
platboom houten hoogaarzen geen be
lemmering, aangezien dit scheepstype
kon rusten op de modderbodem. Het
lag dus voorde hand dat men in Vlissin
gen ging havenen. Vlissingen was een
verarmde stad, met veel oude wonin
gen en volksbuurten, waar de huren
laag bleven. Er waren toen veel samen
woningen in grote herenhuizen, waar
soms vier gezinnen huisden. Dat was
het geval in de Slijkstraat, in de Bak
kersgang, op de Smalle Kade, in de
Scherminkelstraat, de Kolvenierstraat,
en meer. Zulke goedkope woningen
stonden er veel in Vlissingen. Ze zijn tot
in de twintiger jaren in gebruik geble
ven, waarna de woningbouwverenigin
gen een betere volkshuisvesting brach
ten.
Het gemeenteverslag van Vlissingen
vermeldt dat in 1 876 vanuit de Vissers
haven geregeld af- en aanvoeren 28
garnalenvissers uit Arnemuiden, die
hun bedrijf voor rekening van verzen
ders naar Engeland uitoefenden. Deze
vissers woonden dus in Arnemuiden. Zij
voeren onder de letters voor de thuisha
ven ARM., meteen scheepsnummer. De
opmerking in dit Gemeenteverslag over
het voor rekening van verzenders vissen
klopt niet met de feiten. De gemeente
wist blijkbaar niet dat deze verzenders
zaken deden geheel op rekening van de
garnalenvissers. De vissers kenden im
mers de Engelse taal niet, waren niet in
staat internationale bevrachtingen te
regelen, terwijl zij bovendien geen tijd
hadden om dergelijke vrij ingewikkelde
verzendingen te organiseren. Het was
door de geheel van het weer afhankelij
ke zeilvaart met de getijstromingen in
de nacht vissen en overdag aanvoeren,
de gevangen en gekookte garnalen in
mandjes verpakken, merken en op de
wal zetten, waarna de verzenders het
overige deden. Deze verzenders ver
zorgden wel het transport naar En
geland, doch deden dit volledig voor re
kening en op kosten van de garnalen
vissers. De verzenders onderhielden
de contacten met de Engelse handela
ren, ontvingen de Engelse ponden en
wisselden deze om in Hollands geld.
Van deze opbrengst trokken zij hun
loon en kosten af, zonder de vissers
enig inzicht te bieden in de werkelijke
opbrengsten. Het was een zuivere con-
signatiehandel. De verzenders hebben
er jarenlang goede verdiensten mee be
haald, zonder enig risico te lopen of
controle te bieden. Het is dan ook uitge
lopen op misstanden.
De garnalenvissers hadden aanvanke
lijk een goed bestaan, door de export
naar Engeland, in hoofdzaak voor de
markt in Londen, Billingsgate Market.
Men verdiende toen met het garnalen-
vissen volgens het Verslag derVissche-
rijen wekelijks 30 tot 35 gulden bruto
per week. De exportgarnalen brachten
1 2 cent per kilo op, gemiddeld. De in de
visserij gebruikelijke ups en downs
kwamen ook in 1 881 weertot uiting. Zo
ging het dikwijls in de visserij: het ont
brak aan stabiliteit in de afzet. Na goede
jaren daalden de opbrengsten sterk in
Engeland. De voorschotkosten per
mandje garnalen van ca. 20 kilo voor de
mailboot in Vlissingen, voor mandjes,
garens (touw), expediteurskosten, en
